فیروزه جوادزاده شاخالی - دانشجوی کارشناسی ارشد و دانشگاه گیلان
محمدرضا خالدیان - استادیار و دانشگاه گیلان
مریم نوابیان - استادیار و دانشگاه گیلان
پریسا شاهین رخسار - پژوهشگر و مرکز تحقییقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان

در آینده ای نه چندان دور ممکن است مشکل شور شدن منابع فیزیکی تولید در بخش کشاورزی (به عنوان کلان ترین مصرف کننده آب) ابعاد اقتصادی و اجتماعی را در جوامع کشاورزی و روستایی با تنگناهای ویژه ای روبرو کند. مدیریت نادرست در مصرف منابع آب سبب افزایش تجمع نمک در خاک و به تبع آن آسیب به محیط زیست می شود. قابلیت مدل های ریاضی سبب بهره برداری صحیح از آب های شور و ارزیابی تناسب آب و انتخاب گزینه های مدیریتی را امکان پذیر نموده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی حرکت آب تحت شرایط مزرعه ای و حالت غیرماندگار برای خاک ناهمگن با برآورد پارامترهای هیدرولیکی به روش حل معکوس توسط مدل HYDRUS-2D می باشد. بدین منظور سامانه آبیاری قطره ای نواری اجرا شد. آب آبیاری با تزریق نمک به شوری 5 دسی زیمنس بر متر رسید. برای بررسی وضعیت رطوبت، نیم رخ خاک تا عمق 40 سانتی متری حفر و شبکه بندی شد و مقادیر رطوبت با دستگاه رطوبت سنج TDR اندازه گیری شد. رطوبت حجمی خاک حاصل از آزمایش صحرایی با رطوبت حجمی شبیه سازی شده با مدل HYDRUS-2D توسط آمارهای nRMSE و CRM مورد ارزیابی قرار گرفت و محدوده nRMSE بین 09/0 تا 2 درصد و محدوده CRM بین 19/0 -016/0 درصد به دست آمد. مقادیر R2 برای حجم های آبیاری 10، 15 و 20 لیتر بر متر به ترتیب 74/0، 7/0 و 76/0 به دست آمد. با توجه به اینکه مقدار nRMSE زیر ده درصد است و مقدار CRM نیز نزدیک به صفر می باشد، لذا کارایی مدل برای شبیه سازی حرکت املاح در خاک با بافت سنگین تحت منبع خطی مورد تایید بوده و می توان از این مدل به عنوان ابزاری مناسب، برای طراحی و مدیریت درست آبیاری قطره ای نواری با آب شور استفاده کرد.

آبیاری قطره ای نواری، آب شور، شبیه سازی، HYDRUS-2D