شناسایی عوامل اجتماعی–فرهنگی موثر بر مشارکت شهروندان در طرح های زیباسازی شهری (مطالعه موردی: شهر مشهد)

مشارکت شهروندان در طرح های زیباسازی شهری یکی از مهم ترین عوامل ارتقاء کیفیت زندگی شهری و تقویت حس تعلق اجتماعی محسوب می شود. در شهر مشهد، با توجه به ویژگی های فرهنگی و مذهبی خاص، شناخت عوامل اجتماعی–فرهنگی موثر بر مشارکت مردم در این طرح ها اهمیت ویژه ای دارد. هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل عوامل اجتماعی–فرهنگی موثر بر مشارکت شهروندان در طرح های زیباسازی شهری در شهر مشهد است. این مطالعه با استفاده از روش کیفی و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با شهروندان و فعالان محلی انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که سطح آگاهی و دانش فرهنگی شهروندان نقش کلیدی در تمایل آن ها به مشارکت دارد؛ افراد آگاه تر، بیشتر در فعالیت های زیباسازی حضور فعال دارند. ارزش ها و باورهای مذهبی و فرهنگی، به ویژه حس مسئولیت دینی نسبت به حفظ پاکیزگی و زیبایی شهر مقدس مشهد، از عوامل محرک قوی مشارکت به شمار می روند. اعتماد به نهادهای مدیریت شهری نیز نقش مهمی در تقویت انگیزه مشارکت ایفا می کند؛ نبود اعتماد و تجربه های منفی قبلی موجب کاهش همکاری شهروندان می شود. ساختارهای اجتماعی و شبکه های ارتباطی محلی، مانند گروه های مردمی و انجمن های محلی، زمینه ساز افزایش مشارکت و حس تعلق جمعی هستند. در مقابل، عواملی مانند نگرش های سنتی محافظه کارانه، کمبود وقت، نبود انگیزه های ملموس و تبعیض های اجتماعی به عنوان موانع اصلی مشارکت شناسایی شدند. علاوه بر این، تجارب گذشته مشارکتی، چه مثبت و چه منفی، تاثیر قابل توجهی بر نگرش شهروندان نسبت به طرح های زیباسازی دارد. آموزش های مستمر و برنامه های ترویجی فرهنگی، به ویژه برای نسل جوان، از دیگر عوامل موثر در افزایش مشارکت تلقی می شوند. این پژوهش بر ضرورت طراحی سیاست ها و برنامه های فرهنگی و اجتماعی تاکید دارد که با تقویت آگاهی، اعتماد، و شبکه های محلی، مشارکت مردمی را در زیباسازی شهری تسهیل و پایدار سازند.

کلیدواژه ها:

مشارکت شهروندان ، زیباسازی شهری ، عوامل اجتماعی–فرهنگی ، شهر مشهد ، اعتماد اجتماعی.