امیرحسین محوی - استادیار، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران
غلامحسین صفری - دانشجوی دکترای تخصصی مهندسی بهداشت محیط ، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران
منصور ضرابی - کارشناس ارشد مهندسی بهداشت محیط، مربی گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی البرز
محمد حسینی - دانشجوی دکترای تخصصی مهندسی بهداشت محیط ، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران

مقدمه و اهمیت موضوع:فسفات ها از عوامل اصلی ایجاد و کنترل پدیده اتریفیکاسیون در منابع آبی می باشند که این پدیده منجر به توسعه فراوان گیاهان آبزی ، رشد جلبک ها و اختلال در تعادل ارگانیسم های موجود در منابع آبی می شوند. بنابر این حذف فسفات ها از محلول های آبی به منظور پیشگیری از پدیده اوتروفیکاسیون ، به ویژه در نواحی نزدیک مناطق شهری ضروری می باشد.مواد و روشها:هدف ازاین مطالعه ، ارزیابی پتانسیل پامیس خام (طبیعی) و پامیس اصلاح شده با اسید کلریدریک به عنوان یک جاذب طبیعی ، در حذف فسفات از محلول های آبی می باشد. این مطالعه از نوع تجربی _ کاربردی می باشد که در مقیاس آزمایشگاهی و به صورت ناپیوسته انجام شد و تاثیر پارامترهای مختلفی از قبیل غلظت اولیه فسفات ، دزجاذب ، زمان تماس و pH در حذف فسفات مورد بررسی قرار گرفت. و از متداول ترین ایزوترم ها و سینتیک های جذب برای بررسی جذب فسفات استفاده شد.نتایج و بحث:نتایج حاصله نشان داد که pH نقش مهمی در حذف فسفات از محلول های آبی دارد وحداکثر راندمان حذف (78%) درمحدوده pH 5 تا 7، دز جاذب 2 گرم در لیتر و زمان تماس 30 دقیقه با استفاده از پامیس اصلاح شده به دست آمد و دز جاذب بیشتر از 2 گرم در لیتر تاثیرچشمگیری در حذف غلظت های به کار رفته از فسفات نداشت. با افزایش زمان تماس و غلظت اولیه فسفات میزان جذب افزایش یافت . همچنین نتایج نشان داد که سنتیک فرایند جذب از مدل سنتیکی درجه دوم کاذب (99/0= R2) و داده های تعادلی از مدل ایزوترمی لانگمیر نوع دوم (995/0 R2= ) پیروی می کند . حداکثر ظرفیت جذب در بهترین شرایط 77/9 میلی گرم بر گرم می باشد. همچنین تأثیرآنیونهای رقابت کننده کلراید، سولفات، بی کربنات و نیترات بر عملکرد جاذب مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصله نشان داد که آنیونهای مذکور تأثیر چشمگیری بر عملکرد جاذب در حذف فسفات ندارند.نتیجه گیری:در مجموع نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که میزان جذب پامیس اصلاح شده نسبت به پامیس خام در شرایط ثابت 55 تا 60 درصد بیش تر می باشد و با توجه به راندمان بالای حذف فسفات توسط پامیس اصلاحی می توان از این روش به عنوان جاذبی کارآمد و ارزان قیمت برای جذب فسفات استفاده نمود.

حذف فسفات، پامیس خام ، پامیس اصلاح شده، سینتیک جذب، ایزوترم جذب