بررسی تاثیر اندیشه های فلسفه غرب بر شعر احمد شاملو
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: اولین همایش بین المللی معلمان استعدادیاب و فرهنگ ساز در توسعه آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش در مسیر توسعه پایدار
- کد COI اختصاصی: PJLCONFE01_5722
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 56
نویسندگان
دبیر ادبیات فارسی
چکیده
در این پژوهش، به بررسی ابعاد تاثیر اندیشه های فلسفه غرب به ویژه جریان های اگزیستانسیالیسم، مارکسیسم، و انسان گرایی مدرن بر شعر احمد شاملو پرداخته می شود؛ شاعری که با رویکردی نوآورانه در زبان، ساختار و مضمون، توانست یکی از شاخص ترین صداهای شعر معاصر ایران باشد. شاملو، هم در سطح مضمون و تصویرسازی و هم در لایه اندیشه زیربنایی آثار خود، تحت تاثیر جریان های فلسفی اروپای قرن بیستم قرار دارد. آثار فیلسوفانی چون ژان پل سارتر، آلبر کامو، برتولت برشت، و نیز مارکس و انگلس، در شکل دهی به نگاه انتقادی، مسئولیت گرایانه و آزادی خواهانه او نقشی تعیین کننده ایفا کرده اند. اگزیستانسیالیسم با تاکید بر مفهوم «آزادی»، «پوچی» و «مسئولیت فردی» در شعر شاملو به صورت مضامین هستی شناسانه و پرسش های وجودی بازتاب یافته و او را به بیان تجربه انسانی و تنهایی فرد در جهانی پراضطراب سوق داده است. مارکسیسم و تحلیل های طبقاتی، سبب شده جهان بینی شاملو به نقد ساختارهای ظلم و سرمایه داری گرایش یابد و در شعر وی مفاهیم عدالت اجتماعی، مبارزه جمعی و رهایی انسان فرودست، جایگاهی مرکزی پیدا کند. انسان گرایی مدرن نیز در رویکرد شاملو به کرامت انسانی، عشق، همبستگی و مخالفت با هر گونه بی عدالتی، تجلی یافته و از او چهره ای شاعرانه با جهان بینی اخلاقی و پایدار ساخته است.این تعامل شعر شاملو با فلسفه غرب، نه ناشی از تقلید صرف، بلکه حاصل جذب انتقادی و بازآفرینی خلاقانه این اندیشه ها در بستر فرهنگی و اجتماعی ایران بود؛ بدین معنا که شاملو توانست مفاهیم فلسفی نظیر آزادی، مسئولیت و مبارزه را در قالبی شاعرانه، بومی و اجتماعی بیان کند. پیوند اندیشه فلسفی و ساختار شعر او، ضمن گسترش دایره معنایی شعر معاصر فارسی، زمینه شکل گیری نوعی «شعر اندیشه محور» را فراهم آورد که هدفش نه صرفا بیان احساسات، بلکه دعوت به آگاهی و تغییر اجتماعی است. بررسی نمونه هایی از مجموعه های «آیدا، درخت و خنجر و خاطره»، «ابراهیم در آتش» و «مدایح بی صله» نشان می دهد که شاملو با بهره گیری از عناصر فلسفی، توانست زبان استعاری و سمبولیک خود را به ابزاری برای بیان دغدغه های وجودی، اجتماعی و تاریخی بدل سازد و بدین سان پلی میان فلسفه غرب و تجربه زیسته ایرانی برقرار کند.در نهایت، تحلیل رابطه شعر شاملو با فلسفه غرب آشکار می سازد که این پیوند نه تنها در غنای فکری و زیبایی شناختی آثار او نقش داشته، بلکه در شکل دهی به گفتمان انتقادی و آزادی خواهانه شعر معاصر ایران نیز موثر بوده است. شاملو با بهره گیری از مفاهیم اگزیستانسیالیسم، انسان گرایی و مارکسیسم، به شعری رسید که قدرت آن در طرح پرسش های بنیادی و دعوت به عمل انسانی نهفته است، و همین ویژگی ها او را در تاریخ شعر نو فارسی یگانه و ماندگار کرده است.کلیدواژه ها
احمد شاملو، فلسفه غرب، اگزیستانسیالیسم، مارکسیسم، انسان گرایی، شعر معاصر ایران، آزادی، عدالت اجتماعی.اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.