شیمی کانی کمیاب ایلویت به عنوان ثبت کننده شرایط ترمودینامیکی دگرسانی پسرونده و شاخص فلززایی در تفکیک ذخایر اسکارن: مثالی از کانسار آهن در پهنه سنندج-سیرجان شمالی
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: مجله علوم زمین خوارزمی، دوره: 9، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_GNF-9-1_011
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 19
نویسندگان
Bu-Ali Sina University
چکیده
ایلویت با ترکیب CaFe۲۲+Fe۳+(Si۲O۷)O(OH) از کانی های کمیاب مهم در مرحله دگرسانی پسرونده ذخایر اسکارن محسوب می شود. در این پژوهش با استفاده از شواهد میکروسکوپی، پراش پرتو ایکس (XRD) و تجزیه ریزکاوالکترونی (EPMA) به بررسی خصوصیات بلورشناسی، شیمی بلور و شرایط ترمودینامیکی رخداد ایلویت در تکوین یک کانسار اسکارن پرداخته شده است. کانسار اسکارن آهن غلام آباد (ذخیره قطعی ۱/۳ میلیون تن و عیار متوسط ۳۷/۲ درصد FeO)، در ۳۰ کیلومتری جنوب غرب دهگلان و پهنه سنندج- سیرجان شمالی، قرار دارد. اسکارن زایی در این ذخیره در محل تماس آلکالی گرانیت پورفیری (ژوراسیک بالایی) و توالی سیلت سنگ توفی (تریاس- ژوراسیک) روی داده که طبق آن دگرسانی پیشرونده آندرادیت قهوهای-هدنبرژیت نزدیک به توده نفوذی و دگرسانی پسرونده اپیدوت- اکتینولیت- ایلویت در مجاورت سنگ های آتشفشانی شکل گرفته است. ایلویت در کانسار غلام آباد با فرمول تجربی Ca۰.۹۰Fe۲+۱.۸۸Fe۳+۰.۹۸Al۰.۰۴Mn۰.۰۴Si۲.۱۴O۸(OH)طی مراحل اولیه دگرسانی پسرونده (دمای ۴۰۰ تا C° ۴۷۰ و ∆logfO۲(HM) بین ۴/۲- تا ۴-) از واکنش کانی های آندرادیت، مگنتیت و کوارتز شکل گرفته است. پس از آن در مراحل پایانی این دگرسانی (دمای ۲۷۰ تا C° ۳۵۰)، با افزایش فعالیت XCO۲ (۰/۰۵ تا ۰/۰۰۵) و کاهش محتوای اکسیژن محیط (مقادیر ∆logfO۲(HM) کمتر از ۴/۵-)، ایلویت به مجموعه کانی های مگنتیت، کلسیت و فرواکتینولیت تجزیه شده است. طبق نتایج EPMA، نسبت بالای Fe۲+/Fe۳+ (متوسط ۱/۹۰) و محتوای پایین Mn۲+ (کمتر از ۰/۰۵ با فرض مجموع ۶ کاتیون) در ترکیب ایلویت کانسار غلام آباد حاکی از ارتباط آن با اسکارن های آهن بوده که آن را از سایر ذخایر اسکارن متمایز می نماید. در مجموع، اگرچه ایلویت به عنوان کانی کمیاب در اکثر اسکارن ها است، اما نتایج این پژوهش نشان می دهد که از ترکیب و ترمودینامیک این کانی می توان برای تمایز انواع ذخایر اسکارن و تکوین فرایندهای ژئوشیمیایی- اسکارن زایی بهره گرفت.کلیدواژه ها
Ilvaite, Fe skarn, electron microprobe analysis, North Sanandaj-Sirjan Zone., ایلویت, اسکارن آهن, تجزیه ریزکاوالکترونی, پهنه سنندج- سیرجان شمالی.اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.