حسین صفری - عضو هیات علمی واحد کلیبر، مربی، پژوهش اجتماعی

وقوع حوادث و مخاطرات طبیعی، مانند زلزله، سیل و طوفان، نه تنها موجب خسارت به زیر ساختارهای کالبدی و فیزیکی می شوند، بلکه همچنین ساختارهای اجتماعی و مولفه های روانشناختی را نیز تحت تاثیرخود قرار می دهند. هدف این مقاله بررسی پیامدهای زیرساختاری، اجتماعی و روانشناختی زلزله نیست، بلکه پرسش اصلی این مقاله این است که آیا زلزله یک حادثه طبیعی است یا مسئله اجتماعی. برای تحقیق وبررسی موضوع از روش تحقیق کتابخانه ای و اسنادی استفاده گردیده و با توجه به ماهیت فهم موضوع و بسط معرفت و دانش آن نوع تحقیق بنیادی است. در نتیجه هیچ شکی وجود ندارد که زلزله یک حادثه ووقوع طبیعی است که غیر انسانی، ناگهانی، ناخواسته و خسارت بار بوده و باعث خسارت و آسیب به زیر ساختارهای کالبدی و فیزیک می شود. در بررسی اینکه آیا زلزله یک مسئله اجتماعی است یا خیر باید بینخود مسئله و پیامدهای آن تمایز قایل شد. برخلاف مسائل اجتماعی، خود زلزله یک مسئله اجتماعی نیست بلکه پیامدهای آن مسئله اجتماعی است. پیامدهای زلزله در جامعه هم بعد عینی دارد و هم بعد ذهنی. اینپیامدها همان ویژگی های مسئله اجتماعی را دارند ( عینی و قابل مشاهده بودن، مغایرت با نظام ارزشی کل یا بخشی از جامعه بودن، زیان بار و خسارت بار بودن برای کل یا بخشی از جامعه، اقدام کل یا بخشی ازجامعه جهت بهبود آن). همچنین اگر از رویکرد نظری تضاد ارزش ها در جامعه شناسی نگاه کنیم، خود زلزله یک مسئله اجتماعی نیست بلکه مسئله ای فیزیکی است زیرا در حالیکه خود زلزله شامل داوری های ارزشی نمی شود، اما پیامدهای آن به طور اجتناب ناپذیری به داوری های ارزشی و تصمیم های برنامه ای در تخصیص بودجه بازسازی و غیره نیاز دارد. به عبارت دیگر، خود زلزله به همان ترتیب و تعریفی که بیکاری مسئله اجتماعی است، مسئله نیست. در نوع مسئله فیزیکی نمی توان گفت که داوری های ارزشی افرادموانعی برای حل مسئله اند. بنابراین، در حالیکه خود زلزله یک حادثه طبیعی و مسئله فیزیکی است پیامدهای آن مسئله اجتماعی است.

زلزله، حادثه طبیعی، مسئله اجتماعی