بررسی فعالیتهای اقتصادی تجارتخانه کوزه کنانی و چالش های آن در مشهد دوره پهلوی: از صادرات تا تولید صنعتی
- سال انتشار: 1404
- محل انتشار: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، دوره: 16، شماره: 42
- کد COI اختصاصی: JR_TUHIS-16-42_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 7
نویسندگان
استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند، ایران
استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
حاج کاظم کوزهکنانی (متوفی ۱۳۱۶ش.) یکی از تجار ثروتمند و تاثیرگذار مشهد در دوره پهلوی اول بود. او پس از انقلاب ۱۹۱۷م. روسیه و تسلط بلشویکها، از بخارا به مشهد مهاجرت کرد و توانست در سالهای بحران اقتصادی ایران برخلاف بسیاری از تجار که ورشکست شدند، تجارتخانه پررونقی در مشهد تاسیس کند و شعبات متعددی از آن را در داخل و خارج از ایران با مرکزیت مشهد دایر نماید. تجارتخانه کوزهکنانی در ردیف تجارتخانه های درجه اول خراسان در اوایل دوره پهلوی بود. پژوهش حاضر درصدد است به این سوالات پاسخ دهد که تجارتخانه کوزهکنانی در چه زمینههایی فعالیت میکرد؟ کوزه کنانی چه راهکارهایی برای رونق اقتصادی تجارتخانهاش اندیشید؟ و مهم ترین چالشهای تجارتخانهاش چه بود؟ تحقیق حاضر تلاش دارد با تکیه بر اسناد و نشریات به شیوه توصیفی-تحلیلی، وضعیت تجارتخانه کوزهکنانی را طی دو دهه بررسی کند. این پژوهش نشان داد کوزهکنانی در مشهد فعالیتهای تجاریاش را توسعه داد و پس از مسافرت به اروپا و مطالعه، علاوه بر صادرات و واردات، به جنبههای تولیدی، کسب امتیازات انحصاری و وارد کردن کارخانههای جدید توجه کرد. او برای عملی کردن اهدافش به دنبال دریافت امتیاز انحصاری کارخانه روغنکشی، نخریسی، متقالبافی، کبریتسازی و سدسازی و حتی واردات گوسفند قرهگل برای تولید پوست رفت و توانست کارخانههای پنبهپاککنی، سیگارسازی، شکلاتسازی، تعمیر اتومبیل و ریسمانبافی دایر کند. فعالیتهای او در زمینههای مختلف با قوانین پیچیده اداری، سوءاستفادهها و اعمال نفوذ ماموران دولتی همراه شد که موانعی برای پیشرفت فعالیتش ایجاد کردند. با وجود این، تجارتخانه کوزهکنانی در زمینه تولید شکلات، سیگار و پوست قرهگل از پیشگامان اقتصادی بود ولی با مرگ وی، پسرانش به جای تولید، بیشتر به صادرات روی آوردند.کلیدواژه ها
تجارت خارجه, صادرات, صنایع جدید, کوزهکنانی, مشهداطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.