توهین و سب النبی توسط دانش آموزان در فضای مجازی: تحلیل فقهی مسئولیت حدی و چالش های تربیتی ناشی از بحران هویت نوجوانی

پژوهش حاضر با عنوان «توهین و سب النبی توسط دانش آموزان در فضای مجازی: تحلیل فقهی مسئولیت حدی و چالش های تربیتی ناشی از بحران هویت نوجوانی» با رویکردی میان رشته ای (فقه، روانشناسی تربیتی و رسانه) به واکاوی علل و پیامدهای این پدیده پرداخته است. یافته ها نشان می دهد گسترش فضای مجازی با ویژگی هایی چون گمنامی نسبی، کاهش بازداری های اخلاقی (Online Disinhibition) و تاثیرپذیری از گروه های معاند، زمینه ساز بروز رفتارهای توهین آمیز دینی در میان نوجوانان شده است. از منظر فقه امامیه، هرچند سب النبی به اجماع فقها مستوجب حد قتل است، اما شروط تحقق مسئولیت حدی (بلوغ، عقل، اختیار و علم) در مورد نوجوانان مرتکب در فضای مجازی با چالش های جدی مواجه است: نخست، ابهام در احراز بلوغ عقلی با توجه به نظریه های روانشناسی رشد (اریکسون، پیاژه)؛ دوم، احتمال جهل تربیتی نسبت به حرمت ذاتی عمل؛ سوم، تاثیرپذیری از فشار گروه های مجازی که ممکن است مصداق شبهه یا اکراه روانی تلقی گردد. این شرایط، لزوم بازنگری در اولویت های سیاست کیفری (تقدم اصلاح بر مجازات) را آشکار می سازد.

کلیدواژه ها:

حقوق اساسی ، مواد قانون ، حقوق