علی اکبر داور: معمار نظام نوین قضایی و اداری ایران و میراث او

این مقاله به بررسی جامع علی اکبر داور، یکی از برجسته ترین و تاثیرگذارترین چهره ها در تاریخ معاصر ایران، می پردازد. داور به عنوان حقوقدان و دولتمردی توانمند، نقش محوری در نوسازی نظام قضایی و اداری ایران در دوران پهلوی اول ایفا کرد. این مقاله با ارائه بیوگرافی مختصری از او، زمینه تاریخی صعود و فعالیت هایش را تبیین می کند. سپس، به تشریح اصلاحات بنیادین حقوقی و قضایی او، از جمله تدوین و اجرای قانون مدنی نوین، قانون ثبت اسناد و املاک، و قانون تجارت، و نیز تاسیس ساختار نوین دادگستری با دادگاه های سکولار و قضات متخصص می پردازد. مقاله همچنین تاثیرات عمیق این اصلاحات را بر تمرکزگرایی حقوقی، یکپارچه سازی نظام قضایی و کاهش نفوذ روحانیت در امور قضایی تحلیل می کند. در ادامه، به نقش داور در مدرن سازی بوروکراسی اداری، از جمله تاسیس اداره ثبت احوال و بیمه ایران، و ابتکارات او در وزارت مالیه پرداخته می شود. رویکرد او به قانون و عدالت، که می توان آن را ترکیبی از پوزیتیویسم حقوقی، اقتدارگرایی روشنگرانه و باور به نقش ابزاری قانون در توسعه دولت مدرن دانست، مورد کندوکاو قرار می گیرد. در نهایت، مقاله به ارزیابی میراث داور از جنبه های مثبت پایه گذاری حقوق نوین و منفی محدودیت های ناشی از بستر استبدادی و انتقادات به مدرن سازی سطحی می پردازد و با مقایسه اصلاحات او با موارد مشابه در ترکیه عصر آتاتورک و نیز اصلاح گران پیشین ایرانی نظیر امیرکبیر و سپهسالار، جایگاه ویژه او را در روند نوسازی ایران تبیین می کند.

کلیدواژه ها:

علی اکبر داور ، تاریخ معاصر ایران ، نظام قضایی ، اصلاحات حقوقی ، قانون مدنی ، دادگستری نوین ،