ارزیابی شاخص های کیفیت خاک تک متغیره و چندمتغیره مبنا در بخشی از اراضی کشاورزی دشت سراب (استان آذربایجان شرقی)
- سال انتشار: 1404
- محل انتشار: نشریه دانش خاک و گیاه، دوره: 35، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_SPS-35-1_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 16
نویسندگان
گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.
چکیده
شاخص کیفیت خاک (SQI) موضوع تحقیق بسیاری از پژوهشگران در سه دهه اخیر بوده اما اغلب جنبه کلی داشته یا محصول مبنا نبوده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی کارایی روش های مختلف تعیین شاخص کیفیت خاک بر مبنای عملکرد محصول گندم آبی پاییزه در بخشی از اراضی دشت سراب بود. برای این کار، از توابع رتبه دهی خطی و غیرخطی و شیوه تلفیق رتبه افزودنی ساده (SA)، افزودنی وزنی (WA)، نمرو (N) و مقیاس شده (SC) استفاده شد و شاخص های کیفیت با عنوان چندمتغیره مبنا به ترتیب SQISC, SQIN, SQIWA, SQISA هم برای مجموعه کل داده ها (TDS) و هم مجموعه حداقل داده ها (MDS) و شاخص کیفیت فیزیکی خاک دکستر (S-index)، جرم مخصوص ظاهری نسبی (RBD) و دامنه رطوبتی با حداقل محدودیت (LLWR) با عنوان شاخص های کیفیت تک متغیره مبنا محاسبه شدند. برای مجموعه TDS هر یک از توابع رتبه دهی (خطی و غیرخطی) منجر به SQIهای بین ۲۸۰/۰ تا ۴۲۵/۰ با تفاوت معنادار (p< ۰.۰۵) شد. برای مجموعه MDS نوع رتبه دهی بر SQI اثر معنادار نداشت. شیوه تلفیق رتبه ها نیز منجر به مقادیر متفاوت SQI شد. برای مجموعه TDS، شاخص کیفیت مقیاس شده (SQISC) و برای مجموعه حداقل داده ها، SQIWA بیشترین مقدار را داشتند (به ترتیب ۴۵/۰ و ۵۳/۰). همبستگی قوی و معنادار (r=۰.۷۴, p< ۰.۰۱) بین شاخص های کیفیت حاصل از دو مجموعه داده، نشانگر پتانسیل مجموعه MDS در برآورد شاخص کیفیت با صرفه جویی در هزینه و وقت، حداقل برای خاک های منطقه بود. بر مبنای درجه بندی SQIWA-MDS، خاک بیش از ۷۰ درصد مکان های مطالعه شده درجه کیفیت چهار (پایین یا فقیر) داشتند و در بیش از ۶۵ درصد مکان ها نیز عملکرد گندم آبی پاییزه کمتر از میانگین منطقه مورد بررسی (۳/۴ تن بر هکتار) بود و بیانگر هماهنگی شاخص کیفیت مذکور با عملکرد گندم و کارایی آن در بیان کیفیت خاک های منطقه بود. همبستگی معنادار (p< ۰.۰۱) بین شاخص های تک متغیره مبنا (LLWR, RBD, S-index) باSQI بیانگر این بود که به جای به کارگیری مجموعه ای از ویژگی ها برای ارزیابی کیفیت خاک ها، می توان از یک یا دو شاخص تک متغیره استفاده کرد. در بین سه شاخص مذکور، LLWR بیشترین ضریب همبستگی (r = ۰.۵۵**) را با عملکرد محصول داشت وRBD در مرتبه بعدی قرار گرفت که نشانگر توان بالقوه دو شاخص مذکور در ارزیابی وضعیت کیفیت خاک های منطقه با هدف عملکرد محصول گندم بود.کلیدواژه ها
دشت سراب, شاخص کیفیت خاک چندمتغیره مبنا, شاخص کیفیت خاک تک متغیره مبنا, عملکرد محصول گندم, مجموعه حداقل داده هااطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.