تحلیل عوامل موثر بر مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی در مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل

مدیریت منابع آب در جریان تحول در شرایط و دامنه عمل خود با محدودیت ها و ابعاد متعددی رو برو است. بر این اساس شناسایی عوامل موثر بر مدیریت پایدار منابع آب، به عنوان اقدامی مهم جهت بهره برداری مطلوب از آن محسوب می گردد. بنابراین در پژوهش حاضر، اقدام به بررسی عوامل موثر بر مدیریت پایدار منابع آب بر اساس دیدگاه کشاورزان گردید. این پژوهش بر اساس ماهیت، توصیفی – تحلیلی از لحاظ هدف، کاربردی است و رویکرد حاکم بر آن از نوع کمی می باشد. جامعه آماری را سرپرستان خانوار بهره بردار اراضی کشاورزی بخش مرکزی شهرستان اردبیل تشکیل می دهد. به منظور بررسی موضوع از هفت شاخص در قالب ۷۲ گویه استفاده گردید. جهت تحلیل موضوع از مدل سازی معادلات ساختاری (Smart PLS) بهره گرفته شد. بررسی یافته ها نشان می دهد ارزیابی اولیه مدل اندازه گیری، گویای مناسب بودن مدل است. یافته ها نشان داد ۶۸ گویه دارای میزان اثرگذاری بالاتر از ۵/۰ بودند. نتایج مدل ساختاری بیانگر وجود رابطه ساختاری معنادار میان مدیریت پایداری و اثرات اقتصادی، اجتماعی، بهره وری، فنی، آموزشی و نهادی است. شاخص ضریب تعیین اسکوئر  نشان داد، این ضریب، برای تمام شاخص های پژوهش، بالاتر از مقدار قوی یعنی ۲۶/۰ برآورد گردید. شاخص ضریب تعیین برای شاخص اقتصادی با ۲۹۹/۰ کمتر  از سایر شاخص ها و برای شاخص بهره وری با ۵۱۱/۰ بیشتر سایر شاخص ها برآورد گردید. نتایج بیانگر این است بازبینی و تجدیدنظر در دیدگا های مدیریتی منابع آب کشاورزی و حرکت به سمت دیدگاه فرابخشی و مشارکتی مبتنی بر مدیریت بهینه، که همراه با حفظ بعدهای اقتصادی، اجتماعی و فنی، آموزشی و ... باشد، نقش اساسی در تامین مدیریت پایدار منابع آب ایفا می نماید.

کلیدواژه ها:

sustainable management ، agricultural water resources ، influencing factors ، structural equations ، Ardabil County ، مدیریت پایدار ، منابع آب کشاورزی ، عوامل اثرگذار ، معادلات ساختاری ، شهرستان اردبیل.