موسی احمدیان - استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه اراک

شعر تصویری یا دیداری (Concrete Poetry) گونه ای از قالب شعری است که در نگارش آن نوعی شکل تجسمی ایجاد می شود . در این گونه ی شعری، واژگان شعری، سطرها، و مصرا عها به ترتیبی قرار گرفته و نگاشته می شوند تا شعر در مجموع طرح و شکلخاصی که بیانگر درونمایه و موضوع، معنا و حتی حالت شاعراست را شکل دهد و به تصویر کشد . در شعر تصویری، شاعر با استفاده از شیوه های هنجار گریزی به نگارش نقاشانه ی شعر می پردازد وشعر به گفته ی هوراس نقاشی کلمات می شود: شاعر شعر را با کلمات نقاشی کرده، به آن حالت ملموس و نوشتاری- دیداری می دهد. هر چند این قالب شعری در گذشته هم رواج داشته و شاعرانی چند بر این سیاق به آفرینش شعریپرداخته اند، اما در شعر معاصر، بویژه با رواج هنر های تجسمی (گرافیک و فیلم ) و شرائط خاص روانی - اجتماعی، شاعران بیشتر به آن روی آورده و با خلق اشکال و تصاویر ملموس و دیداری که از واژگان شعری می توان ساخت توجه مخاطب را به آن جلب کردهاند تا مخاطب به جای خواندن و شنیدن کلمات، صدا، ریتم و آهنگ، وزن، و ... به تماشای شعر بنش یند. در خلق این گونه ی شعری، شاعران در نقاشی شعر و ایجاد تصویرها و شکلهای کلامی از شیوه های گوناگونی چون جدا نویسی، تجزیه ی واحد های کلامی،تغییرسطرهای شعر، تقطیع هجاها در سطرهای شعر و ... بهره می گیرند . در شعر معاصر فارسی و انگلیسی، شعر تصویری بخشی ا ز پیکره ی شعری است . مقاله ی حاضر به بررسی تطبیقی مشخصه های سبکی و محتوائی نمونه هائی از شعر تصویری شاعران نوپرداز معاصرفارسی و انگلیسی می پردازد و ویژگی های مشترک و تفاوت های آنها را نشان می دهد. برآیند این بررسی و پژوهش هائی از این دست می تواند در خوانش ، تحلیل، و بازشناسی این گونه اشعار و نیز در مطالعات ادبیات تطبیقی معاصر راهگشا باشد.

شعرتصویری/دیداری، نقاشی کلمات، آفرینش شعری، تصویر کلامی، پیکره ی شعری، شعر معاصر، ادبیات تطبیقی