شناسایی دستکاری قیمت سهام در بازار سرمایه ایران با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه حسابداری مالی، دوره: 16، شماره: 63
- کد COI اختصاصی: JR_QFAJ-16-63_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 102
نویسندگان
Department of Financial Engineering, Qo.C, Islamic Azad University, Qom, Iran.
Department of Accounting, Qo.C. Islamic Azad University, Qom, Iran.
Faculty of Industrial and Systems Engineering, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
Department of Insurance, Banking and Customs Management Faculty of Management, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده
از با اهمیتترین پیش نیازهای گسترش و تعمیق بازار سرمایه به عنوان اصلیترین بازار اقتصادی کشور، اعتماد بازیگران این بازار به کارایی و درستی آن به عنوان مبنایی برای تعیین عادلانه و به دور از تقلب قیمت داراییها است. از این رو، هدف از انجام این پژوهش شناسایی دستکاری قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران است و با توجه به توسعه تکنولوژی و الگوریتمهای معاملاتی پیچیده مبتنی بر هوش مصنوعی در معاملات سهام در بازارهای سرمایه، بهرهگیری از ابزارهای توسعه یافته مبتنی بر یادگیری ماشین به منظور شناسایی دستکاری قیمتها در بازار سرمایه توسط نهادهای نظارتی ضروری تلقی میگردد. در این پژوهش با استفاده از روشهای آماری مانند تسلسل، چولگی، کشیدگی و آزمون تشخیص ناهنجاری متنی به منظور آماده سازی و برچسب گذاری دادهها، از انواع روشهای یادگیری ماشین شامل درخت تصمیم، جنگل تصادفی، ماشین بردار پشتیبان، شبکه عصبی چندلایه و رگرسیون لجستیک برای شناسایی دستکاری سهام طی بازه زمانی نیمه دوم ۱۳۹۸ تا پایان ۱۴۰۲ پرداخته شده است. برای این کار از اطلاعات ۷۳ سهم از ۱۹ صنعت پذیرش شده در بورس اوراق بهادار استفاده شده است. تعداد کل روزهای معاملاتی حدود ۷۱،۳۰۰ بوده که از این بین در ۵۳۷ روز معاملاتی دستکاری رخ داده و در سایر روزها دستکاری اتفاق نیفتاده است. الگوریتم درخت تصمیم، از منظر توازن بین شاخص دقت، بازخوانی و شاخص F۲نسبت به سایر روشها عملکرد بهتری داشت. این نتیجه بیان می کند که یکی از موثرین راه ها برای شناسایی دستکاری قیمت استفاده از قواعد از قبل تعیین شده ای است که به وسیله مدل های درخت تصمیم استخراج شده و قابلیت به روزرسانی در فواصل زمانی مختلف را دارد. بر اساس نتایج به دست آمده متغیر حجم در همان روز دستکاری و متغیر حجم در یک روز معاملاتی قبل از دستکاری بیشترین اهمیت را در شناسایی دستکاری سهام دارند.کلیدواژه ها
Capital Market, Stock Price Manipulation, Artificial Intelligence, Data Labeling, Decision Tree., بازار سرمایه, دستکاری قیمت سهام, برچسب گذاری داده, درخت تصمیم.اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.