شابختی - دکترای GIS
محمد ناظری - کارشناس ارشد شهرسازی
علی فتحی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

از سال 1372 با تصویب قانون تونل مشترک شهری در مجلس شورای اسلامی به عنوان زیر ساختهای اساسی شهری infrastracture، کم کم به عنوان ضرورت اجتناب ناپذیر مدیریت شهری در نظام شهری تثبیت و تدقیق یافت. در تونل مشترک شهری زیر ساختهای 5 گانه آب – برق – گاز – تلفن و مخابرات، و گاها سیستم فاضلاب مسیریابی می گردند که نقش موثری در تامین ایمنی شهری، صرفه جویی در هزینه های زیر ساختی ، افزایش زیبایی بصری به همراه کاهش میزان الودگی بصری موجود و سازماندهی نظام مدیریت زیر ساختهای شهری خواهد داشت. اما به عنوان مبانی نظری حاکم بر موضوع خاطر نشان می شود که ، همواره تونل مشترک شهری در همجواری شبکه اصلی ارتباطی مستقر می گردند، که دراین راستا به منظور تسریع بخشی در تعیین فرایند مطالعات وشکل گیری تونل مشترک شهری ضرورت دارد با: 1) – معرفی وضع موجود مسیرها و شبکه ها 2) شناسایی موانع موجود در مسیریابی تونل مشترک شهری و لایه بندی اطلاعات آن در زمینه های 1-2 : موانع توپوگرافیکی – تکنیکی – فنی موجود در ساخت و بافت خاک بستر شهری 2-2: موانع مالکیتی زمین های شهری 3-2: موانع سطوح ابهای زیر زمینی و شبکه های فرعی و قدیمی قنوات و سایر شبکه های ناشناخته .... 4) شناسایی صحیح مسیرهای بهینه تونل مشترک و محل استقرار تونل مشترک به همراه آلترناتیوهای مناسب و .... نسبت به برنامه ریزی و طراحی و اجرای این مهم اقدام نمود. در این ارتباط، مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده ازمطالعات مخلتف و با استفاده از GIS به دنبال فایل مطالعاتی قدرتمندی مبنی بر جمع اوری ، مرتب سایز، پردازش ، تبدیل و نمایش اطلاعات فضایی از فضای شهری جهت دستیابی به هدف خاص مسیر یابی منطقی کانال و تونل مشترک شهری بپردازد، بدیهی است بهره گیری از اطلاعات مندرج در نقشه های رقومی – اطلاعات توصیفی غیر گرافیکی و مدیریت پایگاه اطلاعاتی و اطلاعات ثبت کاربری زمین از مبانی عملیاتی انجام کار خواهد بود. علاوه بر این اطلاعات بایستی اطلاعاتی به شرح ذیل نیز مورد استفاه قرار گیرد: وضعیت قوانین و مقررات ساختمانی – آمادگی در مقابل با پدیده های غیر مترقبه – منطقه بندی وضعیت موضوعی کیفیت ابنیه و مسکن – وضعیت کنترل سیل – وضعیت مناطق دارای خطر – نشست مواد خطرناک – تحلیل نقشه های آتش سوزیها، تحلیل اطلاعات توصیفی زمین – صورت برداری عوارض فیزیکی – وضعیت انواع کاربریها و پوشش زمین – تحلیل تاسیسات و تجهیزات شهری – وضعیت معابر و مسیرهای عبور و مرور – تحلیل مدیریت تاسیسات توزیع برق، تلفن و سایر شبکه ها – تحلیل جریان فاضلاب و تحلیل عرضه و تقاضای آب و مسیرهای خطوط توزیع و انتقال آب – تحلیل تاسیسات توزیع گاز – وضعیت مکانگزینی زیر ساختهای شهری و ... در نهایت ارائه مناسبترین مسیر تونل مشترک با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیای. ضمنا نرم افزار مورد استفاده جهت انجام پروژه مذکور ARCGIS دیگر نرم افزارهای گرافیکی و تحلیلی مرتبط با موضوع خواهد بود.

GIS ، تونل مشترک شهری ، مسیر ها و شبکه ها ، زیر ساختهای (infrastructure) شهری