ارزیابی توان لرزه خیزی گسل هرات در غرب افغانستان بر پایه فراسنج های لرزه زمین ساختی و نرخ گشتاور لرزه ای

سیستم گسلی هرات غربی یکی از پهنه­های فعال لرزه زمین ساختی افغانستان می­باشد که در سال ۲۰۲۳ چهار زمین­لرزه با  را تجربه نموده است. نظر به اهمیت این منطقه و رخداد لرزه­ای متوالی، در این پژوهش پویایی لرزه­زمین­ساختی منطقه بر اساس فراسنج­های لرزه­خیزی و تحلیل فرکتالی مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، تغییرات نرخ لرزه­خیزی منطقه بر پایه تغییرات فراسنج لرزه­خیزی (b-value) و بعد فرکتال شکستگی و لرزه­خیزی (D-value) با استفاده از داده­های لرزه ای موجود بررسی و تحلیل شده است. در یک تقسیم بندی منطقه مورد مطالعه به ۹ پهنه اولیه تقسیم شده و در هر پهنه فراسنج­های لازم محاسبه شده است. بزرگترین ابعاد فرکتالی گسل محاسبه شده مربوط به پهنه­های جنوب شرقی، مرکزی و شمال غربی است و بیشترین مقدار بعد فرکتالی لرزه­خیزی مربوط به مناطق مرکزی و شمال غربی می­باشد. مقادیر محاسبه شده برای پارامتر b در مرکز محدوده مطالعاتی و منطبق بر گسل هرات نشان دهنده افزایش تنش در این ناحیه بوده که ممکن است هشداری برای وقوع یک زمین لرزه بزرگ در آینده باشد.  نرخ گشتاور لرزه ای نشان دهنده نرخ تغییر در انرژی سطح زمین است که به تغییرات لرزه ای تبدیل می شود. مقدار نرخ گشتاور لرزه­ای برای کل منطقه مطالعاتی  برآورد شده است. با توجه به مجموع تحلیل­های فرکتالی و محاسبه گشتاورهای لرزه­ای منطقه، مناطق زنده­جان، انجیل، غوریان و کوشان می­توانند به عنوان کاندیدای زلزله­های بعدی معرفی شوند. مقایسه نتایج به دست آمده این دیدگاه را تقویت می کند که غرب افغانستان به عنوان پهنه ای دگرشکلی در حال تکامل، مستعد رخدادهای لرزه ای بیشتری است.

کلیدواژه ها:

گسل هرات ، تحلیل فرکتالی لرزه خیزی ، زمین لرزه شناسی ساختمانی ، نرخ گشتاور لرزه ای ، مقدار b ، مقدار D ، غرب افغانستان ، انباشتن تنش