رحیمه همتی گوگه - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات
سیدابوالقاسم محمدی نژاد - استاد، دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، قطب علمی اصلاح مولکولی غلات
سعید اهریزاد - دانشیار، دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات

زنگ قهوه ای از بیماریهای قارچی مهم گندم است که بیشترین پراکنش را در سطح جهان داشته و تولید آن را تحت تأثیر قرار می دهد. وجود تعداد زیاد توالی های تکراری و بزرگ بودن ژنوم گندم نان از مشکلاتی است که شناسایی این ژنها و همسانه سازی آنها را با مشکل مواجه می سازد. در این مطالعه تغییرات ساختاری و تنوع نوکلئوتیدی ژن مقاومت به زنگ قهوه ای Lr10 و Lr50 در هفت ژنوتیپ گندم نان با درجات متفاوت مقاومت بررسی شد. با استفاده از یک جفت آغازگر بترتیب قطعاتی بطول 797 و 158 جفت باز تکثیر شد. قطعات تکثیری بعد از همسانه سازی توالی یابی شدند. بلاست توالی های تکثیری حاصل از ژن Lr10 حاکی از شباهت این قطعه با توالی DNA رمز کننده نوع پلاستیدی و سیتوسلیک آنزیم استیل کوآنزیم A کربوکسیلاز، مکان ژنی ACC-1 و ACC-2 بود. همچنین این قطعه با چند ناحیه رمز کننده ریزماهواره ها نیز شباهت داشت. ژن Lr50 با توالی های مجود در NCBI هم ردیف نشد. اگرچه دو ژن Lr10 و Lr50 با توالی های مربوط به ژن های Lr شباهت نداشت ولی گروه بندی توالیها با استفاده از توالیهای بدست آمده، توانست ارقام مقاوم و حساس را جدا نماید. با توجه به وجود تفاوتهای نوکلئوتیدی بین ژنوتیپهای مقاوم حساس، می توان از آنها برای طراحی آغازگرهای اختصاصی مبتنی بر SNP ها جهت شناسایی ارقام حساس و مقاوم استفاده کرد.

ژنهای مقاوم به بیماری، تنوع نوکلئوتیدی