هوشمند صفری - عضو هیئت مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
سیدمحسن حسام زاده حجازی - عضو هیئت موسسه تحقیقات جنگلها مراتع، تهران
نسترن جلیلیان - عضو هیئت مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
هومن شیروانی - کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، باشگاه پژوهشگران جوان، کرمانشاه، ایران

به منظور بررسی تنوع سیتوژنتیکی 9 اکسشن از 5 گونه مرتعی Avena این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تکرار انجام گرفت. مطالعات کاریوتیپی نشان داد گونه A.ludoviciana تتراپلوئید و دیگر گونه های مورد بررسی هگزاپلوئید بودند. تعداد کروموزوم پایه در تمامی گونه ها ی مورد مطالعه 7 بود. در بین اکسشن ها از نظر با فرمول کاریوتیپی تنوع دیده شد. براساس جدول دوطرفه Stebbins اکسشن های تمام گونه ها به جز گونه (A.ludoviciana(13886 در کلاس 2B قرار گرفتند، واکسشن 16886 گونه A.ludoviciana در کلاس 2A قرار گرفت. براساس شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی گونه A.barbata، اکسشن 12833 از گونه A.fatua و اکسشن 15898 از گونه A.sativa کروموزوم های نامتقارن تری نسبت به بقیه اکسشن ها داشتند و از نظر تکاملی با توجه با این پارامترها در درجه بالاتری قرار گرفتند، همچنین بر اساس شاخص نامتقارن بودن بین کروموزومی (A(2))، اکسشنهای 15882 از گونه A.sativa، 10675 از گونه A.fatua و 3446 ازگونه A.barbata بیشترین عدم تقارن بین کروموزومی را داشتند و برای گونه A.wiestii، اکسشن 15898 از گونه A.sativa و گونه A.ludoviciana کمترین عدم تقارن بین کروموزومی بدست آمد. بین اکسشنها از نظر تمامی صفات کروموزومی، مورد اندازه گیری بر اساس تجزیه واریانس اختلاف معنی داری در سطح 1% وجود داشت. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که گونه (A.wiestii(7122 با داشتن کوتاهترین کروموزوم (طول کل، بازوی بلند و کوتاه) در گروه C بطور جداگانه قرار گرفت، و اکسشن 12833 از گونه A.fatua از نظر پارامترهای طول کروموزومی در رده دوم قرار داشت و در گروه B قرار گرفت، دیگر اکسشنها با داشتن کروموزومهای بلند در گروه A قرار گرفتند. در پایان نیز تجزیه کلاستر به روش ward اکسشنها را در 2 گروه قرارداد.

تنوع ژنتیکی، سیتوژنتیک، کاریوتیپ، Avena