فاطمه بازوبندی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
سعید خاوری خراسانی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
محمد بازوبندی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی

به منظور مطالعه میزان وراثت پذیری و ارزیابی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دانه در نسلهای مختلف ژنتیکی ذرت رقم زودرس فجر (ksc260)، آزمایشی بر پایه طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه طرق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال 1390 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل 6 نسل ذرت رقم زودرس فجر، (والدین (P(1 و (P(2 و هیبریدهای (F(1 ، (F(2 و (BC(2، (BC(1) بودند. نتایج نشان داد که تفاوت های معنی داری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر صفات تعداد روز کاشت تا ظهور رشته های ابریشمی و گرده افشانی، طول بلال، ارتفاع بوته، طول تاسل، تعداد برگ، تعداد دانه در ردیف و عملکرد دانه وجود دارد. بطوریکه بیشترین و کمترین عملکرد دانه با مقادیر 7/33 و 2/43 تن در هکتار بترتیب متعلق به هیبردی تلاقی برگشتی اول (BC(1) و والد پدری (P(2) بود. برتری عملکرد دانه در (BC(1 می تواند به دلیل برتری آن در صفاتی نظیر طول بلال، تعداد کل برگ و تعداد دانه در ردیف باشد. میزان وراثت پذیری صفات از حداقل 57 تا 93 درصد متغیر بود که ناشی از سهم بیشتر اثرات ژنتیکی در کنترل صفات مورد بررسی بود. وراثت پذیری عملکرد 70/2% برآورد گردید که حاکی از نوید بخش بودن گزینش در صفات مرتبط با عملکرد می باشد. همچنین نتایج بررسی هتروزیس نشان داد که برتری هیبرید (F(1 نسبت به میانگین والدین 108/5% و نسبت به والد برتر (هترویلیتیوزیس) 69/23% می باشد. همچنین هتروزیس منفی برای صفات تعداد روز کاشت تا گرده افشانی و ظهور رشته های ابریشمی مشاهده شد که می تواند ناشی از پسروی اینبریدینگ در لاین های والدینی باشد.

اینبریدینگ، عملکرد دانه، واریانس ژنتیکی