امیر معروفی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
اسدالله احمدی خواه - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گروه اصلاح نباتا و بیوتکنولوژی
محمدهادی پهلوانی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گروه اصلاح نباتا و بیوتکنولوژی
نادعلی باقری - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، گروه زراعت و اصلاح نباتات

در این تحقیق به منظور بررسی تغییرات ژنتیکی 13 لاین موتانت برنج (نسل (M(3) حاصل از جهش زایی با موتاژن EMS و مقایسه آنها با لاین مادری غیر موتانت (رقم ندا) از نشانگرهای SSR اختصاصی برنج استفاده شد. در مجموع از 53 نشانگر SSR برای تکثیر DNAی ژنومی گیاهان استفاده شد که 41 مکان ژنی امتیاز دهی شدند، ولی تنها 13 مکان ژنی (31/7 درصد) پلی مورفیسم نشان دادند. میانگین تنوع ژنی نئی 10/6 درصد و میانگین شاخص اطلاعات شانون نیز 16 درصد به دست آمد. میانگین تعداد آللهای مشاهده شده در هر لوکوس 1/32 و میانگین تعداد آللهای مؤثر 1/18 بود. همچنین درصد هتروزیگوتی و هموزیگوتی مشاهده شده به ترتیب برابر با 5/5 درصد و 9/4 درصد بود که با مقدار هتروزیگوتی و هموزیگوتی مورد انتظار تفاوت محسوسی داشتند. حداکثر مقدار PIC بدست آمده (0/50) مربوط به آغازگر RM457 بود. براساس دندروگرام حاصل از تجزیه داه های SSR با استفاده از الگوریتم UPGMA و ضریب تشابه نئی، لاینهای مورد مطالعه به سه گروه جداگانه تقسیم شدند. لاین موتانت MT149 بیشترین باهت (0/947) و لاین موتانت MT58 بیشترین تفاوت (0/729) را با لاین مادری ندا دارا بودند که نشان می دهد لاین اخیر متحمل بیشترین تغییرات جهشی در توالیهای SSR خود شده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که موتاژن EMS باعث تغییرات نسبتاً گسترده ای در توالیهای SSR شده و می تواند به عنوان وسیله ای جهت ایجاد تغییر مؤثر در ژنهای حاصل توالیهای SSR به کار رود.

برنج، نشانگرهای SSR، چندشکلی، موتاژن EMS