سمیه طایقه علی اکبرخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدرضا فتاحی مقدم - دانشیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
علیرضا طلایی - استاد گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

پسته به دلیل خصوصیت دوپایگی، تلاقی پذیری بین گونه ای و هتروزیگوسی بالا، دارای تنوع ژنتیکی نسبتاً بالایی می باشد. با توجه به زیاد بودن ژنوتیپ های نر در ایران، می توان با شناسایی آنها مشکلات عمده گرده افشانی پسته را حل نمود. در این مطالعه 25 صفت مورفولوژیکی (رویشی و زایشی)، همچنین تعدا 15 آغازگر RAPD برای ارزیابی 15 ژنوتیپ نر پسته منطقه فیض آباد خراسان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش مورفولوژیکی نشان داد که ژنوتیپ های '11, 12, 13 و 14' که دارای دوره گلدهی طولانی و درصد جوانه زنی بالا هستند، می تواند برای بیشتر ازقام ماده گرده دهنده خوبی باشند. تجزیه خوشه ای حاصل از این داده ها ژنوتیپ ها را به دو گروه تقسیم کرد. همچنین نتایج حاصل از داده های مولکولی نیز نشان داد ک ه میانگین شباهت بین ژنوتیپ های مورد مطالعه 0/56 بود که بیشترین میزان تشابه بین ژنوتیپ های '13' و '14' و کمترین آن بین ژنوتیپ های '4' و '10' (به ترتیب 0/68 و 0/23) می باشد. دندروگرام حاصل از این داده ها ژنوتیپ ها را در حد شباهت 0/43 به شش گروه تفکیک کرد. با توجه به بومی بودن این ژنوتیپ ها و تکامل آن در طی سالیان متمادی در شرایط خاکی و اقلیمی کشور می تواند گزینه مناسبی در جهت اصلاح ارقام موجود باشند. همچنین با توجه به نتایج حاصله و بالا بودن تنوع بین ژنوتیپ های مورد مطالعه حفظ، شناسایی این ذخایر ژنتیکی امری ضروری به نظر می رسد.

پسته، تنوع ژنتیکی، تجزیه خوشه ای، صفات مورفولوژیک، RAPD