مرتضی فرامرز - کارشناسی رشته معماری دانشگاه سوره تهران (عضو باشگاه پژوهشگران جوان)

امروزه به دلیل نیاز روز افزون به استفاده از فضاهای زیرزمینی شهری و با توجه به لرزه خیزی کشور ایران، ضرورت بررسی رفتار این سازه ها در برابر زلزله بیش از پیش احساس می شود .طراحی تسهیلات زیرزمینی برای مقاومت در برابر زلزله نسبت به طراحی لرزه ای سازه های سطحی دارای جنبه های بسیار متفاوتی می باشد .نیروی زلزله وارد بر سازه های سطحی متعارف، اصولاً ناشی از اثرات اینرسی بر سازه م یباشد ولی در ساز ههای زیرزمینی، زلزله بیشتر از طریق تغییر شکل های اعمالی از طرف زمین بر سازه تاثیر گذار است .بنابراین طراحی لرزه ای سازه های زیرزمینی روی تغییر شکل زمین و اندرکنش آن با سازه، با تأکید روی تغیی رمکان کرنش تمرکز دارد .موارد اخیر باعث توسعه روش های طراحی تحت عنوان روش های تغیی رشکل لرزه ای گردیده است .فلسفه ی طراحی لرزه ای سازه های زیرزمینی نیز همانند بسیاری از تسهیلات بحرانی به معیار طراحی دو گانه دو سطح طراحی نیاز دارد .هدف از زلزله سطح طراحی بالاتر رسیدن به ایمنی زندگی و هدف از سطح زلزله طراحی پایین تر بیان میزان آسیب های اقتصادی است .در این مقاله رو شهای تحلیل و طراحی لرز های سازه های زیرزمینی با استفاده از روش طراحی بر اساس تغییرمکان در سطوح لرزه ای دو گانه با یک رویه تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفته است .ابتدا مسائلی نظیر بررسی مدهای تغییرشکل و مد غالب لرزه ای، نحوه ی شبیه سازی و طراحی سازه تحت هرکدام از مدها، تحلیل میدان آزاد و نحوه لحاظ نمودن اندرکنش محیط -سازه در تحلیل های شبه استاتیکی معادل مورد مطالعه قرار گرفته است .سپس ترکیبات بارگذاری موثر در هر یک از سطوح دو گانه لرزه ای و مکانیزم انتقال بار زلزله از محیط میزبان به سازه زیرزمینی ,ناسازگاری های فضایی، تاثیرات جهت انتشار امواج و نیز نحوه استخراج پارامترهای موثر حرکت زمین با استفاده از آیین نامه های موجود مورد بحث قرار گرفته و نتایج آن ارائه شده است . همچنین تفاوت میان روش های تحلیلی رایج با توجه به نتایج جدیدترین تحقیقات بررسی شده و مزایای هر روش بیان گردیده است.

سازه زیرزمینی، ایستگاه مترو، تونل، تحلیل و طراحی لرز های، اندرکنش خاک -سازه