مطالعه تطبیقی نور در تزئینات معماری مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان

نور معماری اسلامی، نقشی کلیدی در شکلگیری فضاهای معنوی و الهی ایفا می کند. در مساجد صفوی، نور نه تنها به عنوان یک منبع روشنایی فیزیکی، بلکه به عنوان نمادی از حضور و تجلی خداوند در معماری مورد استفاده قرار گرفته است. هدف این پژوهش بررسی مفهوم نور در تزئینات و ساختار معماری دو مسجد برجسته دوره صفوی، یعنی مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان است. سوالات کلیدی که در این مقاله بررسی می شوند عبارتند از: نور چه نقشی در ایجاد فضای معنوی و الهی این مساجد ایفا می کند؟ چه تفاوت هایی در نحوه به کارگیری نور در این دو مسجد وجود دارد؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده و به بررسی تطبیقی نحوه استفاده از نور طبیعی و مصنوعی در این دو مسجد پرداخته و تاثیرات روانی و معنوی آن بر نمازگزاران را تحلیل کرده است. برای این منظور، گنبدها، کاشی کاری ها، مقرنس ها، و سایر تزئینات معماری در ساعات مختلف روز و شب مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که در مسجد شیخ لطف الله، نور به عنوان عاملی آرامش بخش و دعوت کننده به تامل و تفکر استفاده شده است. این نور مالیم به خصوص در زمان های صبح و غروب، فضایی آرام و معنوی ایجاد می کند که به تجربه فردی و خلوت با خداوند کمک می کند. در مقابل، مسجد امام اصفهان با استفاده از ترکیب نور طبیعی و مصنوعی در ساعات مختلف روز و شب، شکوه و عظمت الهی را به نمایش می گذارد. نور در این مسجد به گونه ای طراحی شده است که بر بزرگی و قدرت الهی تاکید دارد و در عین حال، فضایی زیباشناختی و معنوی برای نمازگزاران و زائران ایجاد می کند. این تحقیق نشان می دهد که نور در معماری مساجد صفوی عالوه بر نقشی که در زیباسازی فضاهای معماری ایفا می کنند، می توانند به عنوان نمادی از حضور الهی و تجربه معنوی شمرده شوند.

کلیدواژه ها:

معماری صفوی ، نور ، مسجد شیخ لطف الله ، مسجد امام ، تزئینات معماری