واکاوی سینمای اصغر فرهادی براساس مفهوم گفتمان و مناسبات قدرت میشل فوکو

رسانه ای همچون سینما، به واسطه ی بازنمایی، دست به تحلیل روایی از ساختارهای اجتماعی می زند و از منظر انتقادی در صدد افشای برآمدگی های معنایی در جامعه می باشد و نشان می دهد که در چنین کانونی از ملاحظات و الزامات، چگونه مفاهیم متکی به قدرت و گفتمان، نقشی برجسته در حذف و رنج سوژه و فردیت در جامعه پیدا می کنند. به طوری که فردی را در جامعه به انزوا، انفعال و نامفهومی سوق می دهند. این تحقیق با کمک تحلیل های گفتمانی و روابط قدرت های جاری از منظر میشل فوکو و به واسطه ی سینما در نقش رسانه ای اش، سعی در کاوش دیدگاه های انتقادی و افشاگرانه ی چنین تک افتاده ای هایی دارد که در محتوای آثار فرهادی نهفته است. تجسم معنا و ارتباطات اجتماعی و درک جهان فیلم با صورت های متفاوت از طریق آن ها، بستگی شدیدی به شیوه ی خلق روابط فرازبانی ای دارد که در اتمسفر فیلم جاری است. در سینمای فرهادی در نمایش این روابط فرازبانی که غیرقابل تقلیل به سخن و گفتار است و به صورت کنش های غیرکالمی ادراک می شوند، موفق بوده است. این پژوهش تالش دارد تا مولفه هایی که به مفاهیم کلیدی میشل فوکو، نظیر گفتمان و مناسبات قدرت و دانش اشاره دارد، از سینمای فرهادی استخراج شود تا شناخت بهتری از فعالیت اجتماعی افراد در جامعه ی امروز ایران با توجه به فضاهای مسلط گفتمانی موجود در جامعه ی کنونی ایران و رابطه شان با مراجع قدرت به زعم فوکو، صورت گیرد. سعی می نقش شود به این هدف با طرح این سوال اساسی که گفتمان ها و روابط قدرت/دانش در تولید معناهای برساخته ی جامعه، چگونه در سینمای فرهادی به موقعیت رنجور سوژه و فردیت در جامعه ی کنونی ایران تعبیر می پرداخته؟ شود. به نظر می رسد متون اجتماعی از هر منظری که به آن خیره شویم حاوی کیفیتی است. اما فرهادی در آثارش به جای این که فرض کند این امر مرهون کیفیتی در درون متن است، سعی در روشن کردن این مطلب است که این امر مربوط به تفاوت در شیوه ی تحلیل و القای متن است در این مقاله با بررسی آثار سینمای فرهادی به واکاوی رژیم های معنایی و نشانه ای برگرفته شده از گفتمان و مناسبات قدرت جاری در جامعه ی ایران، با رویکرد به مفاهیم فوکو خواهیم پرداخت.

کلیدواژه ها:

اصغر فرهادی ، گفتمان ، فردیت ، قدرت ، مقاومت ، میشل فوکو