اثر نوع پوشش های گیاهی مختلف بر اجزای ماده آلی و مشخصه های زیستی خاک (مطالعه موردی: زیست بوم های کوهستانی نوشهر، استان مازندران)
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: دوفصلنامه مدیریت اراضی، دوره: 12، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_LMJ-12-2_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 145
نویسندگان
دانشیار گروه مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
دانشجوی مقطع دکتری، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
دانش آموخته دکتری، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
چکیده
خاک به عنوان بستر و رویشگاه گیاهان نقش اساسی در ارائه خدمات زیستبومهای طبیعی ایفا میکند و خصوصیات کیفی آن نیز به شدت تحت تاثیر نوع پوشش گیاهی قرار دارد. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر پوششهای مختلف جنگلی، اکوتون جنگل-مرتع و مرتعی بر روی مشخصههای مرتبط با ماده آلی و زیستی خاک در منطقه کوهستانی البرز مرکزی واقع در نوشهر، استان مازندران انجام گرفت. بدین منظور در تابستان ۱۴۰۲ در هر یک از رویشگاههای مورد مطالعه سه قطعه یک هکتاری انتخاب و در هر یک از قطعات یک هکتاری، چهار نمونه خاک (به طور کلی ۱۲ نمونه خاک از هر رویشگاه) در سطح ۳۰× ۳۰ سانتیمتر و تا عمق ۱۰ سانتیمتری برداشت شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اغلب مشخصه های خاک در بین رویشگاه های جنگلی، اکوتون و مرتعی تفاوت معنی داری (p< ۰.۰۵) دارند. میزان رطوبت خاک در جنگل تا ۱۱% بیشتر و دمای آن تا ۸ درجه سانتی گراد پایینتر از مرتع بود. رویشگاه جنگلی همچنین کمترین چگالی ظاهری (۱/۱۶) و بیشترین میزان تخلخل (۰/۵۶)، پایداری (۷۲/۵۳) و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (۰/۳۹) را نشان داد. میزان فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم خاک در جنگل به ترتیب ۱۶۸، ۱۰۸/۳، ۹۱/۱ و ۲۲۱ درصد بالاتر از مرتع اندازه گیری شد. فعالیت آنزیم های اوره آز، اسید فسفاتاز، آریل سولفاتاز و اینورتاز در خاک جنگل به ترتیب ۱/۶۹، ۲/۳۵، ۲/۰۲ و ۱/۸ برابر بیشتر از مرتع بود. شاخص های میکروبی خاک، شامل تنفس پایه، تنفس برانگیخته و میزان کربن، نیتروژن و فسفر زیتوده در جنگل به ترتیب ۲/۸۴، ۱/۶، ۱/۹، ۲/۳۵ و ۲/۲۹ برابر (نسبت به مرتع) بیشتر بود. جمعیت و زی توده کرم های خاکی در جنگل به ترتیب ۵/۸۴ و ۷/۱۹ برابر مقدار مشاهده شده در مرتع با کمترین تعداد و زیتوده کرم خاکی بود. همچنین، تعداد کنه ها، پادمان ها و نماتدها در جنگل به ترتیب ۳/۴۶، ۳/۵۷ و ۶/۱۳ برابر بیشتر از رویشگاه مرتع اندازهگیری شد. نتایج تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که محورهای اول و دوم در مجموع ۵۲/۳۷ درصد از تغییرات داده ها را تبیین می کنند. این یافته ها تایید می کنند که پوشش جنگلی با مقادیر بالاتر اجزای ماده آلی خاک، شاخص های حاصلخیزی و فعالیت های زیستی همبستگی بیشتری دارد. به طورکلی، این پژوهش نشان می دهد که پوشش های جنگلی، به دلیل ظرفیت بالای خود در حفظ حاصلخیزی و تنوع زیستی خاک، نسبت به پوشش های اکوتونی و مرتعی، میتوانند به عنوان گزینه ای مناسب برای احیای رویشگاه های تخریب شده در منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه، مورد توجه مدیران و تصمیم گیران قرار گیرند.کلیدواژه ها
اکوتون, جنگل, مرتع, حاصلخیزی خاک, موجودات خاکزیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.