ناهید پورخیابانی - دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مهندسی شیمی و نفت
فتح الله فرهادی - دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مهندسی شیمی و نفت
جلیل رضوی - دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مهندسی شیمی و نفت

مزایای استفاده از اسانسهای طبیعی به جای استفاده از ترکیبات مصنوعی و گستردگی و تنوع آب و هوای ایران که منابع غنی از گیاهان دارویی را فراهم آورده است تحقیقات هرچه بیشتر راجع به تولید اساسنهای طبیعی به روش صنعتی را ضروری می‌سازد. از جمله روش‌های مختلفی که برای استخراج اساسنهاس طبیعی استفاده می‌شود می‌توان به روشهای مکانیکی، روشهای استخارج به کمک حلال و روشهای جداسازی به روش تقطیر اشاره کرد. از میان این روش‌ها امروزه روش استخراج با حلال فوق بحرانی به خصوص دی‌اکسید کربن فوق بحرانی به دلیل داشتن مزایای قابل ملاحظه از جمله سازگاری با محیط زیست و استخراج ماده مؤثره با کیفیت نسبتا بالا نسبت به روشهای دیگر مورد توجه است. در این مقاله ابتدا پس از مطالعه روشهای مختلف استخراج اسانس‌ها یا مواد مؤثره و انتخاب روش استخراج فوق بحرانی (SEE)‌ با حلال دی‌اکسید کربن بررسی‌های قابل توجهی برای انتخاب گیاهانی که تولید اسانس‌ آنها ارزش اقتصادی داشته و از نیازهای ضروری ایران می‌باشند انجام شده است. بدین منظور نظرات برخی صاحبنظران مورد بررسی قرار گرفته و سپس چهار گیاه پوست پرتقال، پوست لیموترش، زیره سیاه و نعنا به عنوان اولویت اول برای استخراج اسانس انتخاب شده‌اند. به علاوه شرایط عملیاتی مختلف از جمله دما و فشار استخراج، نسبت شدت جریان حلال به جرم اولیه خوراک، مدت زمان فرایند استخراج با توجه به بررسی بیش از 150 مقاله در زمینه استخرااج فوق بحرانی ارائه شده‌اند.

استخراج فوق بحرانی، دی‌اکسید کربن، اسانس، گیاهان دارویی