باور به سعدونحس ایام در عصر قاجاریه و پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: دوفصلنامه پژوهش های ایرانشناسی، دوره: 14، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JISUT-14-4_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 58
نویسندگان
دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.
دانشیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
دانشیار گروه تاریخ، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
باور به احکام نجومی و تاثیر اجرام سماوی بر زندگی انسان، از کهن ترین باورهای ایرانیان است. این اعتقاد، نه تنها بخش مهمی از فرهنگ عامه بوده؛ بلکه در سطوح مختلف حکومتی، همواره نفوذ و گسترش بسیاری داشت. استفاده از احکام نجوم در لشکرکشی ، عقد پیمان ، جنگ وصلح، جلوس به تخت شاهی، شکار، سفر، خرید، تجارت، تعلیم وتعلم، دعا، درمان بیماری ، ازدواج، و... تنها نمونه هایی از تاثیر این باور در وجوه مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی مردم در عصر قاجاریه بود. باور به میمنت و خوش یمنی و یا نحوست و بدیمنی برخی از روزها، بخش مهمی از اعتقاد به تاثیر افلاک بود؛ که به مرور با پاره ای از احکام دینی نیز، درهم آمیخته بود. چنین اعتقادی، تصمیم گیری ها، عملکردها و دانشی مطابق با گفتمان سنتی جامعه در موضوع احکام نجومی پدید آورد که در شقوق مختلف حیات سیاسی و اجتماعی خود را نمایان می کرد. از این رو، پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این پرسش است که پایه های اجتماعی سیاسی باور به سعدونحس ایام در این دوره چه بوده و این مسئله چه پیامدهایی بر زندگی سیاسی و اجتماعی ایرانیان عصر قاجاری داشت؟ این پژوهش، با روش شناسی ساختمندگرا در دو سطح کنش و ساختار به توصیف، تحلیل و تببین گفتمان مسلط سنتی جامعه در موضوع سعدونحس ایام و پیامدهای آن از دیدگاه پارادایم خرافات می پردازد. بر اساس یافتههای تحقیق، عوامل روان شناسی چون ترس، تسلیم پذیری و تقدیرگرایی در کنار جهل علمی و مقاومت در برابر اندیشه های جدید، فقدان نظام آموزشی متشکل، خدمات درمان عمومی و دولتی، نابسامانی های سیاسی، قحطی و مشکلات اقتصادی، استبداد، ظلم وستم و جایگاه نازل زنان در این دوره، منجر به رواج و گسترش باور به سعدونحس ایام شده و تعیین اوقات نیک وبد در تقویم های این دوره، نقش موثری در گسترش، تداوم و تداول چنین باوری داشت.کلیدواژه ها
سعد, نحس, احکام نجوم, خرافات, قاجاریهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.