تسهیلگری اجتماع محور در شهر

معرفی کتاب تسهیلگری اجتماع محور در شهر نوشته امیرحسین زمردیان

منتشر شده توسط انتشارات همشهری ۱۴۰۳

همانطور که در مقدمه آن آمده است، این کتاب در پاسخ به نیاز فراگیر آموزش تسهیلگران و کنشگرانی که در محله های شهری مشغول فعالیت هستند نوشته شده است؛ کتاب با تلفیق مباحث نظری رویکرد توسعه اجتماع محور Community Development با تجربیات میدانی کنشگری محله محور در شهر تلاش دارد تا مرجعی جامع و کاربردی برای تمام کنشگران و تسهیلگران محله های شهری باشد.

در نخستین فصل کتاب به تعریف مختصر مفاهیم اصلی رویکرد تسهیلگری پرداخته شده است؛ با فرض این که گروهی از تسهیلگران که در شهر فعالیت می کنند لزوما دانش آموخته رشته های علوم اجتماعی نیستند در این فصل مفاهیم کلی این دانش همانند جامعه، اجتماع، طرح اجتماع محور و چندین مفهوم دیگر به اختصار تشریح شده اند. در ادامه و در فصل دوم بصورت ویژه تر به مفاهیم و تعاریف تسهیلگری شامل تعریف تسهیلگر و فرایند تسهیلگری، اصول اخلاقی تسهیلگری و رفتار و منش ضروری برای تسهیلگر پرداخته شده است.

در فرازهایی از این فصل آورده شده است که وظیفه اصلی تسهیلگر گردآوری افراد حول محور مشترک و سازماندهی و تشکیل گروه است بدون این که در محتوای تصمیمات و اهداف گروه دخالتی داشته باشد. در پیشرفت این فرایند تسهیلگر باید اصول بنیادیدنی را رعایت کند؛ به عنوان مثال تسهیلگر باید مساله را بصورت کلی و با تمام جزییات آن در نظر بگیرد و از پرداختن به بخشی از مسایل و رها کردن بخش دیگر خودداری کند. اصول بنیادین دیگر رویکرد تسهیلگر همانند عدم تعارض و عدم محرومیت نیز در همین بخش به تفصیل توضیح داده شده اند. در ادامه این فصل به سایر نکات بسیار پر اهمیت در فرایند تسهیلگری مانند شیوه رفتار تسهیلگر در اداره جلسات و نکات و مسایلی که تسهیلگر باید از آنها اجتناب کند پرداخته شده است.

پس از بیان مقدمات و تعاریف و از فصل سوم کتاب وارد مرحله اجرایی و عملی تسهیلگری شده و به این موضوع می پردازد که تسهیلگر و کنشگر شهری در هنگام ورود به میدان و آغاز فعالیت با جامعه محلی باید که چه اطلاعاتی را کسب کرده و بر مبنای آنها فعالیت خود را شروع کنند. در ادامه و در فصل چهارم ابتدا به موضوع بسیار مهم ظرفیت سازی پرداخته می شود و به تسهیلگران یادآوری می شود که چگونه با استفاده از تکنیک ظرفیت سازی در اجتماع محلی امکان موفقیت طرح را افزایش دهند. در ادامه فصل موارد با اهمیت دیگری در انجام طرح های محله محور همانند روشهای های اطلاع رسانی برای جذب ساکنین محله و تشکیل گروه و همچنین روش هایی برای برای برگزاری موفق جلسات محلی آموزش داده می شود.

دو فصل نهایی کتاب به ترتیب به شیوه های تصمیم سازی وفرایند پیگیری تصمیمات و اجرای پروژه و همچنین معرفی چالش های متداول در انجام طرح های محله محور و شیوه های مواجهه با آنها پرداخته شده است و درنهایت کتاب با بیان موضوع ارزیابی و پایدار سازی طرح انجام شده خاتمه میابد.

در پایان نویسنده تاکید دارد که تسهیلگری فرایندی همزمان علمی و تجربی است و کسی تنها با خواندن یک کتاب تسهیلگر نمی شود اما مطالعه کتاب حاضر می تواند گام مهمی در شروع این مسیر باشد.