بررسی نسبت فواصل گام های بالقوه چهارگاه و مقایسه آن با مدل های مطبوعیت فواصل

این تحقیق در پی بررسی فواصل موسیقی دستگاهی ایران براساس مدل های مطبوعیت است. نبود فواصل مشخص از یک سو و ملاحظات هارمونیک از سوی دیگر نیاز به اشل های دقیق تری را سبب شده است. در یک اجرای گروهی، به دلیل ثابت و دقیق نبودن فواصل، نوازندگان با اختلاف محسوسی به اجرای نغمات می پردازند که این مسئله در قطعات چندصدایی سبب تجمیع خطاها شده و نمود بیشتری می یابد. ایجاد گام های بالقوه با فواصل کسری مشخص، می تواند به عنوان راهکاری باعث جلوگیری از اختلافات اجرایی شود؛ همچنین بدین صورت، میزان مطبوعیت میان نغمات، قابل سنجش خواهد بود. روش تحقیق به صورت تحلیلی-تطبیقی بوده و مطالعه موردی اشل چهارگاه است. با بهره جستن از مطالعات گذشته و براساس مفهوم محدودیت، برای اشل چهارگاه شش گام بالقوه با فواصل کسری مشخص و با محدودیت های سه، پنج، هفت، یازده و سیزده در نظرگرفته شده است. این گام ها بر طبق دو مدل از نظریه های مطبوعیت فواصل با نام های بی نظمی هارمونیک و مدل فاستر که براساس رویکرد فیزیکی، فیزیولوژیکی، صداروانشناختی و موسیقایی بنا شده اند، مورد ارزیابی قرارگرفته اند. براساس نتایج به دست آمده، در هردو روش، گام بالقوه چهارگاه شماره ۳ با محدودیت هفت و با فواصل ۱۴/۱۵، ۶/۷، ۱۵/۱۶، ۸/۹، ۱۴/۱۵، ۶/۷ و ۱۵/۱۶ بیشترین میزان مطبوعیت را دارا بوده است.