بررسی عشق ورزی خسرو و شیرین نظامی از دیدگاه فلسفه ی «میل به زیستن» شوپنهاور
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه شعرپژوهی (بوستان ادب)، دوره: 16، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JBASH-16-4_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 58
نویسندگان
دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
استاد، زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز ، ایران
چکیده
روایتهای عاشقانه رکن مهمی از تاریخ فرهنگ بشری هستند. در این میان منظومه ی خسرو و شیرین نظامی که دارای اهمیت و شهرتی جهانی است، هنوز ویژگیهایی مستور دارد که با ابزار نظریه میتوان از زاویههای جدیدی بر آن نور تابانید. یکی از این موارد، هدف عشق بین خسرو و شیرین است. فیلسوف آلمانی، شوپنهاور، هدف اصلی هر رابطه ی عاشقانه ی بشر را تولیدمثل با انگیزه ی امتدادنسل دوطرفه میداند. از دید او انتخاب جفت براساس زیباییهای ظاهری و باهدف جبران عدم تعادل بیولوژیک شکل میپذیرد. بدون داشتن رابطه ی فیزیکی و تولید فرزند، عاشق و معشوق درنهایت از هم خسته می شوند و اصل «میل به زیستن» شوپنهاور است که دوطرف را کورکورانه به درد عشق مبتلا می کند. پژوهش ما هشت مولفه ی مهم درباره ی هدف رابطه ی عاشقانه را از کتاب شوپنهاور، جهان همچون اراده و بازنمود، برگرفته و مراحل رابطه ی عشق خسرو و شیرین را طبق آن می سنجد. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که در رابطه ی خسرو و شیرین، دوری و مهجوری، عدم برقراری رابطه ی زناشویی تا مدتی طولانی، حضور عناصر داستانی رقیب مانند ازدواج خالیاز عشق خسرو با مریم و فرزنددارشدن و معرفی فرهاد، رقیب عشقی خسرو، هیچکدام از تمایل بالنده ی خسرو و شیرین به یکدیگر به طوردائمی نمیکاهد، تاجاییکه پس از ازدواج تا پایان زندگی، عاشقانه کنار هم میمانند. در این روایت، شیرین بیش از خسرو در تناقض با مولفه های اعتقادی شوپنهاور نقش ایفا می کند و مشخص می شود که نگاه آرمانگرای نظامی به رابطه ی عاشقانه، ابتدا درونمایهای غنایی را با زیرساختی معنوی برمی سازد که برخلاف انطباق با آراء شوپنهاور در ابتدای روایت، در مراحل پایانی با حرکتی تدریجی بهسمت روساخت عشق معنوی می رود و از سازگاری با شوپنهاور دور می شود. درنهایت روایت نظامی با تکریم مقام معنوی شیرین در مرتبهای والا و برجستهسازی بنمایه ی پایداری شیرین بر عفاف و پاکدامنی منطبق با آیین مذهبی رایج، در تعارض با دیدگاه شوپنهاور قرار میگیرد.کلیدواژه ها
خسرو و شیرین, شوپنهاور, عاشقانه, عشق, نظامیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.