امکان گفتمان سازی هویت زن در قرآن؛ رویکردی بیناگفتمانی و تحلیل انتقادی
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: دوفصلنامه مطالعات اسلامی زنان و خانواده، دوره: 11، شماره: 21
- کد COI اختصاصی: JR_PUBS-11-21_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 65
نویسندگان
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام.
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
عضو هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده
چکیده
این مقاله به تحلیل گفتمان سازی هویت زن در قرآن از طریق به کارگیری رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی (CDA) می پردازد. مسئله اصلی این پژوهش، با تمرکز بر مفاهیم میان رشته ای و بهره گیری از نظریه های گفتمان پژوهانی نظیر نورمن فرکلاف، به بررسی نقش گفتمان قرآنی در بازتعریف و اصلاح نگرش های جاهلی نسبت به زنان اختصاص دارد. در این مطالعه، از روش سه مرحله ای فرکلاف (توصیف، تفسیر، و تبیین) برای تحلیل متون قرآنی بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که قرآن، با تاکید بر اصولی همچون عدالت جنسیتی و کرامت انسانی، گفتمان نابرابر و تبعیض آمیز پیشااسلامی را مردود شمرده و با برجسته سازی مفاهیمی نظیر برابری زن و مرد در خلقت، حقوق، و مسئولیت ها، گفتمانی نوین ارائه کرده است. علاوه بر این، در گفتمان قرآنی، نقش زنان در تشکیل خانواده، استقلال اقتصادی، و مشارکت اجتماعی به طور ویژه مورد تاکید قرار گرفته است. این گفتمان قرآنی، نه تنها ساختارهای قدرت مردسالارانه را نقد می کند، بلکه نظام ارزشی جدیدی مبتنی بر عدالت و برابری میان زن و مرد ارائه می دهد که همواره در تضاد و تقابل با گفتمان های جاهلی و پیشااسلامی بوده است. به عنوان نتیجه، قرآن با خلق نظام معنایی منحصربه فرد خود، به طور مستقیم زمینه ساز تغییرات عمیق اجتماعی در نگرش های فرهنگی و هویتی زنان در جامعه اسلامی شده است.کلیدواژه ها
قرآن, تحلیل گفتمان, هویت زن, گفتمان سازی, مطالعات قرآنیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.