پروانه فریدی - دانشجوی کارشناسی ارشد رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، دانشگاه هرمزگان
پیمان رضائی - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه هرمزگان

امروزه فرسایش خاک به عنوان یکی از مباحث مهم مدیریت حوضه های آبخیز در سطح ملی و جهانی و یکی از معضلات مهم زیست محیطی مطرح می باشد. بنابراین مدیرت خاک به منظور بهره برداری مطلوب و کاهش تخریب آن ضروری می باشد. از آنجاکه خاک از مهمترین منابع طبیعی هر کشور و تأمین کننده غذای بشر میباشد، بررسی موضوع فرسایش خاک و به ویژه ارزیابی متغیرها و پارامترهای تأثیرگذار ضروری میباشد. برای برآورد فرسایش و رسوب و جلوگیری از زیان های ناشی از آن مدل های تجربی زیادی وجود دارد. یکی مدلهای تجربی برآورد فرسایش و رسوب معادله ی تجدید نظر شده جهانی فرسایش خاک RUSLE)است که در اغلب مناطق دنیا و ایران کاربرد دارد. براساس این معادله یکی از عوامل ششگانه مؤثر در ایجاد فرسایش آبی، فاکتور فرسایش پذیری خاکK)است. فرسایش پذیری خاک میزان تأثیرپذیری خاک را نسبت به عوامل فرسایش بیان می کند که وابستگی زیادی به ویژگیهای ذاتی خاک دارد. به طوری که با شناخت و ارزیابی این عامل بهتر می توان از طریق راهکارهای اصولی از زیانهای مختلف فرسایش جلوگیری کرد و یا آن را به حداقل ممکن رسانید. بدین منظور جهت تهیه نقشه فاکتور فرسایش پذیری خاک در محدوده حوضه آبخیز گابریک تعداد 21 نقطه به طور تصادفی مشخص و موقعیت جغرافیایی نقاط به سیستم موقعیت یاب جهانیGPS) وارد گردید و پس از تعیین نقاط در حوضه مورد مطالعه، نمونه برداری جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی صورت گرفت. پس از محاسبه فاکتور فرسایش پذیری خاک و بررسی نرمال بودن داده ها اقدام به ترسیم واریوگرام تجربی گردید. برای درونیابی فاکتور فرسایش پذیری خاک از اکستنشن ژئواستاتیستیک و روش زمین آماری مبتنی بر کریجینگ در محیط نرم افزارESRI®ArcMap™10.0 استفاده گردید. در این پژوهش سه نوع روش کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی و کریجینگ عمومی مورد استفاده قرار گرفت. سپس به وسیله تکنیک ارزشیابی متقابل و استفاده ازشاخصRMSE مناسبترین روش درونیابی از بین سه روش کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی و کریجینگ عمومی انتخاب شد. نتایج نشان داد روش کریجینگ ساده با مربع میانگین ریشه خطا برآورد0/00264بر دو روش دیگر ارجحیت دارد و به عنوان بهترین روش درونیابی انتخاب گردید. در نهایت با در نظر گرفتن بهترین روش درونیابی، نقشه فاکتور فرسایش پذیری خاک تهیه گردید

زمین آمار، فرسایشپذیری خاک، کریجینگ، گابریک