بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپ های علوفه ای کم تانن باقلا (.Vicia faba L)
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، دوره: 16، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JCB-16-4_012
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 88
نویسندگان
Crop and Horticultural Science Research Department, Mazandaran Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sari, Iran
Horticulture Crops Research Department, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran
چکیده
چکیده مبسوط مقدمه و هدف: گیاه باقلا یکی از حبوبات مهم محسوب شده و به عنوان یک منبع پروتئین ارزان قیمت کشت می شود. این گیاه بهدلیل داشتن ویژگیهای زراعی مناسب از جمله تثبیت نیتروژن و امکان قرارگیری در تناوب زراعی با محصولات پاییزه به ویژه غلات، گیاه بسیار مناسبی برای کشاورزی میباشد. همچنین علوفه گیاه باقلا را میتوان به طور خالص یا مخلوط با گیاهان خانواده غلات سیلو نمود. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه، بهنژادگران را در شناسایی پتانسیل و ظرفیت ژنتیکی ارقام مختلف و نیز پیبردن به ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد علوفه و دانه و تعیین مهم ترین ویژگیهای مورفولوژیک موثر بر عملکرد کمک می نماید. مواد و روش ها: بهمنظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپهای علوفهای کمتانن باقلا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی قراخیل (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران) در سال ۱۴۰۱ اجرا شد. مواد گیاهی شامل ۱۱ ژنوتیپ باقلا متشکل از نه لاین کم تانن باقلا با منشا ایکاردا بههمراه رقم کم تانن مهتا و دارای تانن شادان با منشا ایران بود. هر ژنوتیپ در شش خط شش متری کشت شدند. فاصله بین ردیف ۶۰ سانتی متر و فاصله بوته روی ردیف ۸ سانتی متر در نظر گرفته شد. کاشت بذور بهروش دستی و در عمق ۵ سانتیمتری خاک و در آبان ماه صورت گرفت. از زمان کاشت تا برداشت ضمن عملیات زراعی، یادداشتبرداریهای لازم در مراحل مختلف رشد و نمو انجام شد. بعد از ثبت دادههای عملکرد و اجزا عملکرد، تجزیه واریانس دادهها انجام و میانگین تیمارها با روش حداقل اختلاف معنی داری (LSD) و با استفاده از نرم افزار SAS ۹.۰ مقایسه شد. گروهبندی ژنوتیپهای باقلا، با استفاده تجزیه خوشهای براساس فاصله اقلیدسی و بهروش وارد انجام شد. همبستگی بین صفات بهروش پیرسون و تجزیه رگرسیونی بهروش گام به گام با استفاده از نرم افزار SPSS ۱۸ محاسبه شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تفاوت معنیداری بین ارقام باقلا از نظر صفات وزن برگ خشک، وزن ساقه خشک، روز تا سبز شدن، وزن خشک علوفه و عملکرد دانه اختلاف معنیداری در سطح احتمال ۱ درصد و برای صفات وزن برگ تر، وزن غلاف خشک، وزن تر علوفه و شاخص برداشت اختلاف معنیداری در سطح احتمال ۵ درصد وجود دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ Mahta بالاترین عملکرد دانه با ۵/۲۴ تن در هکتار و بیشترین وزن خشک علوفه بهمیزان ۸/۲۰ تن در هکتار را تولید کرد. بیشترین وزن علوفه تر به ژنوتیپ FLIP۰۳-۰۷FB بهمیزان ۳۵/۷۶ تن در هکتار تعلق داشت که اختلاف معنی داری با ژنوتیپهای Mahta و s۲۰۰۸-۰۳۳ نداشت. بیشترین مقادیر وزن ساقه خشک و وزن غلاف خشک در ژنوتیپ Mahta (بهترتیب ۲/۶۹ و ۳/۷۳ تن در هکتار) و بیشترین میزان وزن تر و خشک برگ متعلق به ژنوتیپ s۲۰۰۸-۰۳۳ (بهترتیب ۷/۲۰ و ۱/۷۸ تن در هکتار) بود. تجزیه خوشهای، ژنوتیپها را در سه گروه قرار داد. در گروه اول ژنوتیپ s۲۰۰۸-۰۳۳ قرار گرفت. این ژنوتیپ در اکثر صفات موردمطالعه بیشترین مقادیر را از خود نشان داده و در برخی صفات مانند شاخص برداشت، وزن تر علوفه، عملکرد دانه اختلاف معنیداری با بالاترین مقادیر ژنوتیپها نداشت. در گروه دوم پنج ژنوتیپ WRB۱-۵، WRB۱-۳، Shadan، s۲۰۰۹-۱۶۷ و Mahta قرار گرفتند و جز در دو صفت شاخص برداشت و عملکرد دانه که مقادیر بالایی داشتند، در باقی صفات موردمطالعه در وضعیت متوسطی قرار داشتند. در این گروه، ژنوتیپ Mahta در اکثر صفات، مقادیر بالایی را از خود نشان داد و با ژنوتیپ ایرانی دیگر (شادان) که شاخص برداشت بالایی داشت، در یک گروه قرار گرفت. در گروه سوم پنج ژنوتیپ BPL۴۱۰۴، s۲۰۰۸-۰۳۴، FLIP۰۳-۰۷FB، ILBxZV-۱۵۰۹-۳۹ و s۲۰۰۸-۹۶ قرار گرفتند. این ارقام در اکثر صفات موردمطالعه کمترین مقادیر را از خود نشان دادند. تجزیه همبستگی نشان داد که بین صفت عملکرد دانه با وزن تر غلاف همبستگی مثبت و معنیدار و با شاخص برداشت همبستگی مثبتی وجود داشت. بین صفت وزن خشک علوفه با صفات وزن تر علوفه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک غلاف همبستگی مثبت و معنیداری وجود داشت. تجزیه رگرسیونی نشان داد که سه صفت شاخص برداشت، وزن خشک ساقه و وزن خشک برگ در مدل رگرسیونی وارد شده و در مجموع ۹۷ درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند. نتیجه گیری: در صورت هدفگذاری بر تولید دانه از ارقام موردمطالعه باید ارقامی را در برنامه گزینشی قرار داد که شاخص برداشت بالاتری نسبت به سایر ارقام داشته و بتواند توده بیولوژیکی بیشتری را نیز تولید نماید. ولی در صورتیکه هدف، تولید علوفه خشک از ارقام مورد مطالعه باشد، باید ارقامی را انتخاب نمود که وزن تر و خشک ساقه و برگ و غلاف بیشتری تولید نمایند. از میان ژنوتیپهای موردمطالعه در این آزمایش، ژنوتیپهای Mahta، FLIP۰۳-۰۷FB و s۲۰۰۸-۰۳۳ دارای بیشترین مقادیر میانگین برای صفات مرتبط با وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر وزن خشک علوفه، بالاترین مقادیر عملکرد دانه و نیز میزان قابلقبولی شاخص برداشت بودند. بر این اساس میتوان از این ژنوتیپها در برنامههای اصلاحی برای افزایش عملکرد و تولید علوفه استفاده نمود.کلیدواژه ها
Cluster Analysis, Correlation, Faba Bean, Forage, Regression, باقلا, تجزیه خوشه ای, رگرسیون, علوفه, همبستگیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.