ندا اخوان اقدم
فریبا شریفیان

نقش برجسته ها علاوه بر اسناد تاریخی و فرهنگی دست اول، در زمره تصاویر (= ایماژ) نیز قرار می گیرند و هر زمان که چنین انگاشته شوند تمام قواعد مرتبط با مفهوم تصویر در مورد آنان صادق است.  این جستار در صدد است تا نقش برجسته شکار گراز در تاق بستان را با توجه به نمادها و نشانه های موجود در تصویر مورد تفسیر و تحلیل قرار دهد. این نقش علاوه بر معنایی که از توصیف آن حاصل می شود دارای معناهای عمیق تر و پیچیده تری است که مخاطب می تواند آنان را در لایه های ژرف تر تفسیری کندوکاو کند. برخی از معناهای این تصویر با ارجاع به متون ادبی و تاریخی قابل فهم است و به نظر می رسد که تصویرگر شکوه و جلال دربار ساسانی در زمان خلق اثر باشند و برخی دیگر نیز با توجه به دانش نمادشناسی قابلیت تفسیر و خوانش دارند. اما مطرح شدن این پرسش اجتناب ناپذیر است که تا چه اندازه به تفسیر نمادین این نقوش می توان اتکا کرد و یافته های این شیوه تفسیری تا چه حد با دانسته های آن دوران هماهنگ اند. با تفسیر لایه های این نقش درمی یابیم که این صحنه نه تنها روایتی تصویری از دربار پادشاه ساسانی است بلکه باورها و عقاید ساسانیان نیز در لایه های ژرف تر آن به نمایش درآمده است. آنان بر این باور بودند که شاهان خاستگاه مینوی دارند و صاحب فره اند و این نقش مراحل دریافت فره شاهی را به صورت نمادین به تصویر در آورده است. این مقاله برای دستیابی به اهداف پژوهشی خود و تفسیر این نقش از روش توصیفی-تحلیلی و مشاهده ای بر اساس داده های اسنادی و تاریخی  با رویکرد پژوهشی نمادشناسانه بهره برده است.

Sasanian art, bas-relief, Tāq-i Bostān, symbolic approach, هنر ساسانی, نقش برجسته, تاق بستان, نمادشناسی