ارزیابی خصوصیات فیزیولوژیک رگه های درون زاد نوترکیب گندم دوروم در شرایط دیم
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه بیوتکنولوژی و بیوشیمی غلات، دوره: 3، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_CBB-3-4_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 78
نویسندگان
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
گروه علوم و مهندسی خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه ، ایران.
چکیده
مقدمه: گندم دوروم با نام علمی (Triticum turgidum L. var. durum) دومین گونه مهم گندم و دهمین محصول زراعی مهم دنیا میباشد، زیرا ماکارونی حاصل از این نوع گندم در بسیاری از کشورهای دنیا بهعنوان غذای اصلی مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین، گندم دوروم بهتر از گندم نان با شرایط دیم در مناطق مدیترانهای سازگار است. از سوی دیگر، عملکرد به دلیل وراثت پذیری پایین به تنهایی شاخص مناسبی در جهت به نژادی و تحمل به خشکی نیست. بنابراین توجه به جنبه های دیگری از تحمل به خشکی نظیر خصوصیات فیزیولوژیکی به دلیل کم هزینه بودن و قابلیت آنها در گزینش مواد ژنتیکی در مراحل اولیه رشد گیاه اهمیت دارد.مواد و روش ها: در این مطالعه عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک در ۱۵۴ رگه درونزاد نوترکیب گندم دوروم حاصل از تلاقی بین رقم بومی زردک با منشاء کرمانشاه و رقم G۱۲۵۲ با منشاء ترکیه تحت شرایط دیم در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار در پنج بلوک ناقص به همراه والدین در سال زراعی ۱۳۹۸-۹۹ ارزیابی شدند و پارامترهای ژنتیکی برای صفات مورد مطالعه برآورد گردید.یافته ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تفاوت معنیداری بین رگههای درونزاد نوترکیب گندم دوروم مورد ارزیابی از نظر همه صفات مورد مطالعه به غیر از کمبود آب اشباع در شرایط دیم وجود داشت. رگههای ZG-۱۱۰، ZG-۰۹۰ و ZG-۰۶۰ بهترتیب بیشترین عرض برگ پرچم، طول برگ پرچم، سطح برگ پرچم را به خود اختصاص دادند. در مجموع، رگههای ZG-۱۵۰ و ZG-۱۲۶ برترین رگهها از نظر محتوای نسبی آب برگ، در میان دیگر رگههای درونزاد نوترکیب مورد مطالعه بودند. بالاترین میزان عملکرد دانه نیز در رگههای ZG-۱۱۸ و ZG-۱۰۲ مشاهده شد. بیشترین مقادیر وراثتپذیری عمومی بهترتیب برای صفات عرض برگ پرچم و میزان نسبی آب از دست رفته (۸۵ درصد)، عملکرد دانه (۶۳ درصد) و آب حفظ شده در برگهای بریده شده (۴۱درصد) مشخص شد. عملکرد دانه با صفت آب حفظ شده در برگهای بریده شده همبستگی مثبت و معنیدار و با صفت میزان آب از دست رفته در برگهای بریده شده همبستگی منفی و معنیدار نشان داد. تجزیه خوشهای، رگههای درونزاد نوترکیب گندم دوروم را در سه گروه متفاوت قرار داد و گروه سوم شامل رگههای دارای بالاترین میزان صفات مطلوب از نظر محتوای آب برگ بودند. نتایج حاصل از تجزیه به مولفههای اصلی نشان داد که دو مولفه اول ۹۶/۵۹ درصد از واریانس کل را توجیه نمودند. همچنین، رگههای دارای مولفه اول پایین و مولفه دوم بالا دارای قدرت حفظ و نگهداری آب بیشتری در برگ بودند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه برای صفات مربوط به برگ پرچم، صفات فیزیولوژیک مربوط به محتوای آب برگ و عملکرد دانه در بین رگه های درونزاد نوترکیب گندم دوروم در شرایط دیم تفاوت ژنتیکی نشان داد. تفاوت موجود بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و همچنین امکان انتخاب رگههای درونزاد نوترکیب برتر را فراهم میکند. از سوی دیگر، وراثتپذیری و پیشرفت ژنتیکی بالا برای صفات عرض برگ پرچم، سطح برگ پرچم، میزان نسبی آب از دست رفته برگ و عملکرد دانه مشاهده شد که می تواند حاکی از عمل افزایشی ژنها باشد.کلیدواژه ها
برگ پرچم, پارامترهای ژنتیکی, تنش خشکی, وراثت پذیری, Triticum turgidumاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.