تبیین و تحلیل نقوش به کار برده شده در منسوجات عصر ساسانی

مطالعه نقوش و نمادهای هنری در ادوار مختلف یکی از شیوه های آشنایی با باورها، سنت ها و فرهنگ ملل و اقوام در طول تاریخ می باشد. صنایع دستی و منسوجات دوره ساسانی به واسطه زیبایی بصری نقوش نمادین و تزئینی و کاربرد رنگ و فن بافت از شاخصه های هنر ایران کهن به شمار می روند. زیبایی این بافته ها بدان اندازه است که بی شمار تمدن های بزرگ آن روزگار خواهان پارچه های ساسانی بودند و یا از نقوش آنها بدون در نظر داشتن محتوای مکنون در این نقوش و یا صرفا جنبه ی تزئینی آنها در منسوجات خود استفاده می کردند. پژوهش حاضر بر آن است که به تفسیر عناصر به کار گرفته شده در نقوش نمادین یا تزئینی با در نظر داشتن کیفیت فرمی و محتوایی در منسوجات دوره ی ساسانی که یکی از دوره های مهم پارچه بافی در ایران به شمار می رود بپردازد. پیشرفت چشمگیر در فن پارچه بافی در این دوره موجب تغییر و تحول و پیشرفت و تنوع عمده ای در صنعت منسوجات زنان این دوره گردید. نمونه هایی از پوشاک زنان ساسانی در صخره نگاری ها و موزائیک ها و مهرها و سکه ها و ظروف نقره ای مشاهده می شود. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و روش جمع آوری داده ها مبتنی بر اسناد کتابخانه ای است در پژوهش حاضر انواع نقوش جانوری، گیاهی، هندسی و انسانی در منسوجات عهد ساسانی شناسایی و طبقه بندی شدند. نقش زن در منسوجات حائز اهمیت بوده و شاه نقش محوری در نقوش انسانی منسوجات ساسانی دارد. نقوش جانوری و گیاهی و هندسی از بن مایه های اساطیری و باورهای عامیانه و نیز اعتقادات دینی برخوردار بوده و بطور هدفمند در منسوجات به کار برده شده اند. باید در نظر داشت که بخش قابل توجهی از نقوش نیز صرفا از جنبه تزئینی و زیبایی شناختی در منسوجات این دوره به کار گرفته شده اند.

کلیدواژه ها:

نقوش ساسانی ، منسوجات ساسانی ، نقوش و نمادها ، هنر ساسانی