تغییرات فصلی رابطه طول-وزن و برخی متغیرهای زیستی در ماهی Cyprinion watsoni (Day, ۱۸۷۲) رودخانه سرباز
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه علمی محیط زیست و توسعه فرابخشی، دوره: 9، شماره: 86
- کد COI اختصاصی: JR_ENVJ-9-86_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 58
نویسندگان
کارشناسی ارشد علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار
کارشناسی علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه زابل، زابل، ایران
گروه تنوع زیستی و ایمنی زیستی، پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار، تهران، ایران
چکیده
مقدمه: درک روابط طول-وزن می تواند در ارزیابی ساختار جمعیت آبزیان، به ویژه جهت تخمین زیست توده، سن و وزن با استفاده از طول، کمک شایانی نماید. در سال های اخیر به دلایل مختلف از جمله تخریب رودخانه ها، ایجاد سد، آلودگی مناطق تخم ریزی و صید غیرقانونی، فراوانی جمعیت ماهی ها به سبب کاهش احتمال بقاء و موفقیت تولیدمثلی دستخوش تغییرات بسیاری شده است؛ بنابراین کسب اطلاعات در خصوص رابطه طول-وزن، در کنار هم آوری و شاخص های گنادی به ویژه طی یک سال، نه تنها در برآورد مدل های ارزیابی ذخایر آبزیان بلکه در فهم جنبه های زیستی آن ها که نشانه ی پویایی پایدار جمعیتشان و سلامت بوم سازگان های آبی است، موثر می باشد.مواد و روش ها: با توجه به داده های اندک موجود در خصوص ماهی شیدار (Cyprinion watsoni) به منظور درک نوسانات سالانه رابطه طول-وزن و برخی پارامترهای دیگر، ۱۰۰ عدد ماهی C. watsoni در بازه زمانی اردیبهشت ۱۳۹۵ الی تیر ۱۳۹۶ با استفاده از تور ماهیگیری از رودخانه سرباز صید شد. در این پژوهش علاوه بر مطالعه فصلی رابطه طول-وزن، پارامترهای زیستی متعددی از جمله الگوی رشد، شاخص وضعیت، وزن گناد، قطر تخمک، هم آوری مطلق و نسبی به تفکیک هر فصل محاسبه شد. به منظور بدست آوردن ضرب تعیین و تخمین منحنی های مدل های آماری در رابطه طول-وزن برای هر فصل، از طول استاندراد و لگاریتم طبیعی آن استفاده شد.نتایج: نتایج نشان داد رابطه طول-وزن ماهی شیدار در سه فصل بهار، تابستان و زمستان بالای ۹۳ درصد همبستگی دارد که این مقدار حاکی از همبستگی بالای این رابطه در این ماهی، طی فصول مختلف است. شاخص الگوی رشد برای این ماهی در رودخانه سرباز طی فصول مختلف متغیر و در پاییز ۳، بهار ۵۲/۳، تابستان ۰۹/۳ و زمستان ۵/۳ می باشد. همچنین بررسی شاخص وضعیت و رسیدگی جنسی که روند تغییرات آن ها بر هم منطبق است، حاکی از آن می باشد که این شاخص ها به ترتیب طی تابستان و زمستان به کمترین و بیشترین حد خود می رسند. بیشترین تعداد تخمک برای C. watsoni در تابستان (۳۴۰۵٫۳) و کمترین تعداد در بهار (۱۶۴۷٫۴) ثبت شد. به همین دلیل بیشترین هم آوری مطلق در فصل تابستان محاسبه شد. در حالی که هم آوری نسبی از فصل بهار روند صعودی به خود می گیرد و در زمستان به بیشترین مقدار خود می رسد.بحث: فارغ از نوسانات فصلی در کلیه شاخص های محاسبه شده، به نظر می رسد با توجه به مقادیر الگوی رشد (۳ b≥)، می توان نتیجه گرفت با افزایش طول، گونه مورد مطالعه در منطقه نمونه برداری شده گردتر و سنگین تر می شود و گونه مذکور تحت شرایط زیستی (از جمله در دسترس بودن غذا، شرایط فیزیکوشیمیایی مناسب و آلوده نبودن رودخانه) مناسبی رشد می نماید. مقادیر دو شاخص وضعیت و رسیدگی جنسی نیز، نتیجه اخیر را تایید می نمایند. شاخص وضعیت ماهی شیدار بین ۰۳/۰ تا ۱ محاسبه شد که نشان از شرایط زیستی بین بسیار بد تا بد برای این ماهی در رودخانه سرباز است؛ با این وجود نتایج مربوط به شاخص هم آوری حاکی از وضعیت زیستی مناسب گونه در آن منطقه می باشد. تطبیق نوسانات شاخص رسیدگی جنسی با شاخص وضعیت در این پژوهش نمایانگر تاثیر تخم ریزی بر شاخص وضعیت است؛ بنابراین هنگام بررسی شاخص وضعیت باید زمان تخم ریزی مدنظر باشد. با توجه به نوسانات فصلی کلیه شاخص های مورد بررسی به دلیل تغییرات وزنی غدد جنسی و تاثیر آن بر وزن کل، به منظور جلوگیری از ایجاد اریب در داده ها و نهایتا تحلیل آن ها، پیشنهاد می گردد از وزن نمونه با شکم تخلیه شده، استفاده گردد.کلیدواژه ها
رودخانه سرباز, شاخص رسیدگی جنسی, شاخص وضعیت, هم آوری, حوضه آبریزاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.