سرعت جریان در کانال مرکب پیچان تحت تاثیر ضریب خمیدگی
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: مجله مهندسی عمران مدرس، دوره: 19، شماره: 5
- کد COI اختصاصی: JR_MCEJ-19-5_016
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 110
نویسندگان
Ph.D. Candidate in Water & Hydraulic Structures, Department of Civil Engineering, Faculty of Eng., Urmia University
Associate Professor in Water & Hydraulic Structures, Department of Civil Engineering, Faculty of Eng.
Assistant Professor in Water Engineering, Department of Water Engineering, Faculty of Agric., University of Zanjan, Zanjan, Iran.
چکیده
رودخانههای طبیعی برای تنظیم شیب خط انرژی، بهندرت در مسیری مستقیم جریان دارند و معمولا دارای مسیری انحنادار هستند که به آنها پیچانرود گفته میشود. پس از پیدایش رودخانههای پیچان، با گذشت زمان و حرکت جانبی پیچها، میزان پیشروی قوس برونی افزایش یافته و مقدار ضریب خمیدگی یا سینوسی در پلان زیاد می شود. درکانالهای پیچان، میزان انحنا با عدد بی بعدی به نام ضریب خمیدگی تعریف میشود که نسبت طول مسیر انحنادارکانال اصلی به طول مستقیم سیلاب دشت میباشد. با افزایش مقدار ضریب خمیدگی، شیب، سرعت جریان و ظرفیت انتقال دبی رودخانه کاهش می یابد. در نتیجه خطر سیلابی شدن به طور قابل توجهی افزایش یافته و در هنگام بروز سیلاب، سطح آب از مقطع اصلی رودخانه فراتر رفته و وارد دشت های سیلابی آن می شود. در این حالت با توجه به اندرکنش بین جریان با سرعت بالا در کانال اصلی و جریان کندتر در سیلابدشتها و تبادل اندازه حرکت بین این دو ناحیه، مشخصات جریان دائما در حال تغییر میکند. در این تحقیق، مشخصات هیدرولیکی جریان شامل توزیع عرضی سرعت متوسط عمقی، پروفیل سطح آب، توزیع سرعت در طول، نسبت سرعت عرضی به طولی در محور مرکزی کانال اصلی، میزان سرعت متوسط و دبی عبوری از کانال اصلی، بردارهای سرعت در مقاطع مختلف عرضی و توزیع برآیند سرعت در سطوح مختلف افقی با توجه به تغییر ضریب خمیدگی برای شش نوع کانال با مقادیر سینوسی مختلف به صورت عددی مورد بررسی قرارگرفته است. برای بررسی اثر ضریب خمیدگی کانال مرکب پیچان روی مشخصات هیدرولیکی جریان، از نرمافزار FLOW۳D استفاده شده است و مدل آشفتگی این نرمافزار نیز طوری انتخاب گردیدکه انطباق بهتری با داده های آزمایشگاهی داشته باشد. برای این منظور، از دو مدل آشفتگی پرکاربرد RNG و k-ε استفاده شد و عملکرد این دو مدل در شبیهسازی مشخصه هیدرولیکی جریان مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که مدل آشفتگی RNG دارای دقت بیشتری میباشد. در ادامه، این مدل به عنوان مدل آشفتگی نهایی برای شبیه سازی عددی معرفی گردید. در نهایت با بررسی کانال مرکب پیچان تحت تاثیر ضریب خمیدگی مختلف مشخص شد که با افزایش ضریب خمیدگی کانال از مقدار ۱ به ۱.۶۴۱، مقدار سرعت متوسط مقطع کانال اصلی به طور میانگین ۵۴% و میزان دبی عبوری از کانال اصلی به طور متوسط ۳۸% کاهش می یابد. با افزایش ضریب خمیدگی، مقدار حداکثر سرعت متوسط عمقی از ۰.۵۵ به ۰.۳۸ متر برثانیه کاهش و مقدار حداکثر ارتفاع سطح آب از ۰.۳۰۵ به ۰.۳۳۲ متر در قوس بیرونی مقطع CS۱ افزایش می یابد. افزایش مقدار ضریب خمیدگی باعث می شود نسبت سرعت عرضی به سرعت طولی در محور مرکزی کانال اصلی افزایش یافته بهطوریکه مقدار آن در بحرانیترین حالت از صفر به ۰.۴ می رسد. با افزایش ضریب خمیدگی، مقدار سرعت طولی حداکثر به سمت سیلابدشت سمت راست (خم داخلی) حرکت کرده و از مقدار آن کاسته می شود. به طوریکه با افزایش ضریب خمیدگی از ۱ به ۱.۶۴۱، مقدار حداکثر سرعت طولی از ۰.۵۵ به ۰.۴۲ متر برثانیه کاهش یافته و موقعیت آن از مرکز کانال اصلی به سمت خم داخلی در بالای عمق لبریز کانال اصلی حرکت میکند.کلیدواژه ها
Compound Channel, Meandering, Sinusoidal, Depth-Averaged Velocity, FLOW۳D, کانال مرکب, پیچان رود, ضریب خمیدگی, سرعت متوسط عمقی, FLOW۳Dاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.