بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی علفزارهای نیمه استپی زاگرس

  • سال انتشار: 1403
  • محل انتشار: مجله تحقیقات مرتع و بیابان ایران، دوره: 31، شماره: 4
  • کد COI اختصاصی: JR_IJRDR-31-4_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 62
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مرتضی خداقلی

استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

راضیه صبوحی

محقق، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

علیرضا افتخاری

استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مینا بیات

محقق، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویح کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

سابقه و هدف افزایش شناخت محیط زیست و تلاش برای مدیریت پایدار منابع طبیعی نیازمند مطالعه و پایش، در مقیاس های زمانی و مکان های گوناگون است. تغییرات مداوم را باید جزء جدایی ناپذیر هر اکوسیستم دانست. مراتع نیز به عنوان اکوسیستم های طبیعی از این موضوع مستثنی نیستند، ازاین رو ارزیابی و پایش مستمر مراتع به عنوان یک اصل مهم برای شناخت این عوامل در موضوع مدیریت مطرح است. این ارزیابی ها می تواند داده های مختلفی را برای ارزیابی و مدیریت مراتع در اختیار کاربران قرار دهد و زمینه ساز ابداع روش ها و فنون جدید برای ارزیابی و مدیریت مراتع باشد. بر این اساس، برای پایش روند و شدت تغییرات پوشش گیاهی به مدت ۴ سال، سایت گوراب واقع در استان اصفهان، ارزیابی و پایش شد. مواد و روش ها  سایت گوراب فریدون شهر اصفهان واقع در ۲۳۰ کیلومتری غرب شهر اصفهان و ۳۵ کیلومتری غرب شهرستان فریدون شهر است. فاکتورهای گیاهی مورد مطالعه در این پژوهش، شامل درصد تاج پوشش و میزان تولید گونه های گیاهی می باشد. همچنین درصد سنگریزه سطح خاک و درصد لاشبرگ نیز تعیین شد. ارزیابی پوشش گیاهی در پلات های ۱ مترمربعی ثابت که در سال اول از روش تصادفی- سیستماتیک و در سال های بعد در همان پلات ها با تعداد نمونه کافی و پراکنش مناسب نمونه ها در تیپ گیاهی تعیین شده در زمان آمادگی مرتع انجام شد. نتایج نتایج نشان داد میانگین ۴ ساله درصد تاج پوشش گیاهی سایت گوراب حدود ۲/۴۲ درصد می باشد که بیشترین و کمترین میزان پوشش به ترتیب مربوط به سال ۱۳۹۸ معادل ۴/۵۹ و سال ۱۴۰۰ برابر با ۶/۳۱ درصد است. میزان متوسط تولید در سایت مورد بررسی ۲/۱۳۷۴ کیلوگرم ماده خشک در هکتار است. تولید نیز مانند درصد تاج پوشش تغییرات بسیار زیادی را در طول ارزیابی ۴ ساله در سایت گوراب نشان می دهد، به طوری که در سال ۱۳۹۸ تولید به میزان ۱۹۵۷ کیلوگرم در هکتار می رسد و در سال ۱۴۰۰ با کاهش ۵۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۸ به ۷/۹۵۵ کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. نتایج آزمون همبستگی و رگرسیون نیز نشان داد که میزان بارندگی فصل رویش بیشترین همبستگی را با میزان تاج پوشش و تولید گیاهان منطقه داشته است. نتیجه گیری با توجه به اهمیت مراتع از بعد ارزش های زیست محیطی و خدماتی که به جامعه ارائه می دهند، مطالعه تغییرات مراتع از جهت عوامل مذکور و شناخت عامل تغییرات آن کمک موثری در جهت تدوین برنامه مدیریت اصولی و بهره برداری پایدار از مراتع فراهم خواهد کرد.

کلیدواژه ها

پایش مرتع, مدیریت مراتع, تولید علوفه, پوشش گیاهی, سایت گوراب, علفزار

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.