علی نجف زاده - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

گوسفندداری شغل اصلی عشایر و برخی از روستائیان ایران بود. پوست از مهمترین محصولات دامی و از کالاهای مهم صادراتی دوره قاجار بود. یکی از مرغوب ترین نوع پوست ها از گوسفند قره گل در سرخس به دست می-آمد. جایی که گوسفندداری با هدف تولید پوست های گران قیمت انجام می گرفت. عوامل متعدد داخلی و خارجی باعث رونق گرفتن پرورش نژاد قره گل در سرخس شد. علاوه بر بومیان، تجار پوست نظیر کوزه کنانی، کارزانی، امین-التجاری و برخی تجار جدیدالاسلام نظیر برادران امین اف، ابراهیم آقایی اف وارد این حوزه شدند. این پژوهش با هدف پاسخ دادن به این سئوالات است که عوامل داخلی و خارجی موثر بر توجه تجار مشهد به پرورش گوسفند قره گل در روستاهای سرخس در دوره پهلوی چه بود؟. این پژوهش به شیوه مطالعات کتابخانه ای و به صورت توصیفی- انجام گرفت. اسناد و مدارک نشان داد انقلاب ۱۹۱۷م. روسیه باعث انتقال حوزه جغرافیای پرورش گوسفند قره گل از بخارا به سرخس و شمال افغانستان شد. دولتی شدن تجارت افغانستان در سال ۱۳۱۰ش. باعث محرومیت تجار ایرانی از منافع این تجارت و گرایش به پرورش گوسفند قره گل شد. رونق گرفتن بازار پوست در آلمان، انگلستان و آمریکا باعث توجه تجار مهمی چون کوزه کنانی، کازرانی و برادران امین اف، آقائی اف و برخی از بومیان سرخس به پرورش نژاد قره گل شد.

گوسفند قره گل, سرخس, دوره پهلوی, تجار مشهد