محمدقاسم آیت
جعفر سرقینی
مهدی امیرافشاری

امروزه درکشور رسیدن به وضعیت توسعه یافتگی بعنوان هدف اول صحبتها و برنامه ریزیها مطرح می شود. توسعه نیازمند یک تحول بنیانی در اساس و زیر ساختهای یک جامعه است، چنین تحولی نیز، خود پیشاپیش به سیاستگزاری ، اولویت بندی، دور اندیشی و در نهایت برنامه ریزی اصولی و جامع مبتنی بر نیازهای جامعه وابسته است. تجربه کشورهای توسعه یافته نشان میدهد . بها دادن جدی به تحقیق و توسعه بعنوان سیاست کاربردی چنین تحولی بسیار موثر بوده است. برای انجام تحقیق و توسعه در این کشورها ساختار مراکز R&D طراحی و ایجاد شده اند مراکزی که جلوداران رشد و توسعه ملی کشورها بوده اند و کارایی آنها نسبت مستقیم با فرایند توسعه یافتگی ملتها داشته است. در کارایی این مراکز شاخص نیروی انسانی، بودجه، دسترسی به دانش فنی، مدیریت و … موثر بوده اند. دراین مقاله سعی شده است با بررسی تاثیر شاخصهای موثر بر کارآیی مراکز تحقیق و توسعه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، مقایسه تطبیقی بین این مراکز با مراکز مشابه در ایران ارائه شود و بصورت مستدل نقاط ضعف و قوت مراکز تحقیق و توسعه کشور تجزیه و تحلیل شوند، دوازده مشکل و نقطه ضعف اساسی استخراج و راهکارهایی جهت کاهش آنها ارائه گردند. ضمنا تاکید مقاله بر این نکته است که فعالیت در زمینه تحقیق و توسعه نمی تواند و نباید بطور همه جانبه در قلمرو دولت باقی بماند، تجربه نشان داده است که دولتها به رغم سعی و کوشش فراوان خود در شرایط انحصاری شدن مراکز تحقیق و توسعه ناموفق بوده اند.