تاثیرات زیست محیطی کم آبی اروندرود: نگاهی به سدسازی در ترکیه، ایران، عراق و سوریه

  • سال انتشار: 1403
  • محل انتشار: دومین همایش جغرافیا و پایداری محیط(منابع و مسائل آب و چالش های آن در ایران)
  • کد COI اختصاصی: GESC02_079
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 236
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

فیروز مجرد

دانشیار آب وهواشناسی؛ گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی

افسانه سلمانی

دانشجوی دکتری آب وهواشناسی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی

چکیده

مطالعه حاضر به مقایسه سدسازی در چهار کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه و اثرات زیست محیطی آنها در حوضه اروندرود پرداخته است. تحلیل ظرفیت مخازن سدهای این حوضه، از جمله سدهای آتاترک و ایلیسو در ترکیه، کرخه، دز و زنجیره کارون در ایران، موصل و حدیثه در عراق، و طبقه و تشرین در سوریه نشان می دهد که این سازه ها تاثیرات عمیقی بر جریان آب و منابع زیستی منطقه به جا گذاشته اند. ظرفیت سازه های آبی بر روی رود فرات بیش از سه برابر آورد سالیانه رود، و بر روی رود دجله حدود پنج برابر آورد سالیانه رود است. کاهش جریان دو رود دجله و فرات به سمت کشورهای پایین دست (عراق و سوریه) موجب بروز بحران های زیست محیطی و اجتماعی، از جمله کاهش کیفیت آب، مشکلات کشاورزی، زایش کانون های گردوغبار، نارضایتی های اجتماعی و معضلات اقتصادی شده است. در این بین، نقش سدهای کشور ترکیه در جلوگیری از جریان آب به سمت کشورهای پایین دست بسیار چشم گیر بوده و آسیب های جبران ناپذیری به طور مستقیم به دو کشور عراق و سوریه و عمدتا به طور غیرمستقیم به ایران وارد کرده است؛ به طوری که ظرفیت مخزن سد آتاترک در قسمت علیای حوضه فرات در کشور ترکیه به تنهایی بیش از ۵/۱ برابر ظرفیت تمام سدهای ایران در حوضه اروندرود، و ظرفیت سدهای ترکیه فقط بر روی رود فرات، در حدود سه برابر ظرفیت کل سدهای ایران است. همچنین، این تحقیق به اهمیت همکاری های منطقه ای و مدیریت پایدار منابع آبی اشاره می کند و تاکید دارد که توزیع نابرابر ظرفیت سدها می تواند به تشدید تنش های آبی و تهدیدات زیست محیطی و برخی مشکلات سیاسی و اجتماعی منجر شود. بنابراین، نیاز به راهکارهای مشترک منطقه ای بر پایه اصول حقوقی مدیریت آب در حوضه های آبریز برای حفظ تعادل اکولوژیکی و تامین نیازهای انسانی در این حوضه به طور فزاینده ای احساس می شود.

کلیدواژه ها

سدسازی، اروندرود، دجله، فرات، اثرات زیست محیطی، مدیریت منابع آبی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.