زهرا ترکمن - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر،
سمیه رفیعی - موسسه آموزش عالی شهید اشرفی اصفهانی

نوشتار حاضر با تأکید بر ملاحظات میدانی به توصیف و دسته بندی انواع گونه های مسکن موجود در روستای سنگی ورکانه می پردازد. این گونه شناسی بر اساس شکل کلی پلان، شناخت فضاها و روابط داخلی، چگونگی کارکرد مسکن با بافت روستا و اقلیم سرد و کوهستانی منطقه انجام می گیرد. در ابتدا نگارندگان با انجام مطلاعات کتابخانه ای به بررسی ویژگیهای اقلیمی و خصوصیات معماری همساز با اقلیم در اقلیم سرد می پردازند. پس از آن مسکن بومی و اهمیت شناخت معماری بومی و لزوم استخراج اصول نهفته در این معماری بیان می گردد. چرا که مسکن جزء اصلی بافت روستایی است. در ادامه با استفاده از ملاحظات محصلی و نقشه های هوایی به بررسی و شناخت گونه های مختلف مسکن در روستای مورد ن ظر می پردازند. روشی که در این مقاله برگزینده شده است شیوه توصیفی- تحلیلی است. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که چهارگونه مختلف پلان مسکونی در روستای ورکانه مشاهده می گردد. ین گونه ها عبارتند از گونه خطی، گونه ال شکل، گونه یو شکل و فرم حیاط مرکزی، گونه های مختلف مسکن در روستای ورکانه بر اساس جهت گیری اقلیمی مناسب، نورگیری مناسب فضاها، ایجاد محرومیتهای فضایی، ترکیب فضای مسکونی و فضای کار، همچنین ایجاد ارتباط بصری با فضای پیرامونی روستا سامان یافته اند. این تحقیق علاوه بر اینکه تلاشی است در جهت معرفی این روستا به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری استان همدان، نتایج حاصل از آن می تواند راهگشای دستیابی به اصول معاری همساز با اقلیم با شناخت شرایط کنونی باشد.

اقلیم سرد- فضای مسکونی- گونه شناسی- مسکن بومی- ورکانه