جلیل شفق کلوانق - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، گرایش اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
مینا امانی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی تولید و پس از برداشت گیاهان باغی، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
پیوند صمیمی فر - دانش آموخته دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
عادل دباغ محمدی نسب - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، گرایش اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
یعقوب راعی - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، گرایش اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

بالنگوی­شهری گیاهی یک­ساله و علفی از تیره نعناع است که اغلب برای استفاده از دانه آن کشت­وکار می­شود. به­منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد ۴۹ اکوتیپ بالنگوی­شهری جمع­آوری­شده از مناطق مختلف کشور، پژوهشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار و طی سال های ۹۵ و ۹۶ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. مهم ترین صفات اندازه گیری­شده عبارت بودند از تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت. نتایج به­دست­آمده نشان داد که اکوتیپ ها در اکثر صفات موردمطالعه اختلاف معنی داری با یکدیگر نشان دادند. اکوتیپ روستای الوار بستان­آباد از نظر بسیاری از صفات مخصوصا از نظر عملکرد دانه برتری بالایی داشت. نتایج تجزیه های همبستگی، رگرسیون و علیت نشان دادند که تعداد دانه در بوته و تعداد دانه در کپسول دارای بیشترین همبستگی با عملکرد دانه بودند و از اجزای موثر در افزایش عملکرد دانه محسوب می شوند. بیشترین ضریب همبستگی (۰/۸۷۹) بین تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه مشاهده گردید. براساس تجزیه خوشه ای، اکوتیپ ها بر پایه عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در دو خوشه گروه­بندی شدند که گروه دوم شامل ۲۲ اکوتیپ با بالاترین ارزش از نظر صفاتی چون تعداد دانه در بوته و تعداد دانه در کپسول بودند. براساس نتایج، اکوتیپ شماره ۳۷ (روستای الوار بستان­آباد)، ۲۳ (تبریز ۴) و ۲۴ (کلوانق ۱۴) از نظر صفت عملکرد دانه و اکوتیپ های شماره ۱۴ (تبریز ۳)، ۴۴ (روستای لیلاب ورزقان) و ۳۷ (روستای الوار بستان آباد) از نظر صفت عملکرد علوفه خشک، مناسب ترین و سازگارترین اکوتیپ ها برای تبریز شناخته شدند.

شاخص برداشت, عملکرد دانه, علوفه خشک, وزن هزاردانه