ناصر حاجیان - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

در مطالعاتی که تاکنون در مورد منابع و مصارف آب در حوضه زاینده رود انجام شده، حجم عظیم آب در چرخه مورد توجه قرار نگرفته است. نادیده گرفتن حجم عظیم آب در چرخه در مطالعات مربوط به منابع و مصارف آب حوضه زاینده رود،در گذشته منشاء سوء برداشت ها و سوء تفاهم هایی بوده است. تا جایی که برخی را به این باور رسانده بود که با صرفه جویی ناشی از بهبود راندمان آبیاری می توان به حجم عظیمی از آب دست یافت، که با بهره برداری از آن کمبودهای حوضه قابلتأمین خواهد بود. با چنین برداشتی، از این واقعیت بدیهی غفلت شده است که وقوع تلفات آب در احجام چند میلیارد مترمکعب در حوضه زاینده رود یا باید به صورت هرز آب سطحی از حوضه خارج شود و یا به منابع آب زیرزمینی اولیه بپیوندد. صفر بودن دبی خروجی از حوضه و حتی ناتوانی حوضه در تحویل حقابه تعیین شده برای حفظ اکوسیستم تالاب گاوخونی، بهروشنی موید آن است که حوضه زاینده رود با تلفات آب به صورت هرز آب و رواناب سطحی روبرو نیست. اثبات اینکه حجمعظیم تلفات مورد ادعا به عنوان منبع آب مستقل قابل بهره برداری نمی باشد نیز دشوار نیست چرا که ورود این حجم عظیم آب به آبخوان های حوضه، ناگزیر می بایست هر ساله خیز چند متری تراز سفره را موجب شود ، حال آنکه افت تراز سطحآبهای زیرزمینی و کسر مخزن همه ساله از منابع آب زیرزمینی حوضه به روشنی موید نادرست بودن چنین برداشتی است در این مقاله آب در چرخه (آب برگشتی) در حوضه زاینده رود برای راندمان های 40 وو 100 ، 85 ، 70 ، 64/5 ، 48 درصد بترتیب برابر با 362 427 ، 1036 ، 1331 ، 2619 127 و صفر میلیون مترمکعب بدست آمد (برای مقدار آب مصرفی 2418 میلیون مترمکعب در کشاورزی) . نتایج بدست آمده دلالت بر این امر دارد که هرچه راندمان آبیاری زیاد شود، آب در چرخه در حوضه کمتر می شود

آب در چرخه ، راندمان آبیاری ، حوضه آبریز رودخانه زاینده رود ، منابع و مصارف آب در چرخه