پریا صمدی پرویزنژاد - پژوهشگر جهاد دانشگاهی، تبریز، ایران.
علی محقر - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ایران.

هدف: هدف اصلی پژوهش، تحلیل پویایی میزان صادرات و درآمد فروش نفت و گاز در افق زمانی ۲۰۵۰ می باشد. افزایش صادرات نفت به عنوان مهم ترین منبع تامین ارز، پتانسیل ایجاد منبع درآمدی کلیدی برای کشور دارد؛ بنابراین، سیستمی پویا برای پیش بینی صادرات و درآمد فروش نفت در آینده نیاز می باشد که مستلزم در نظر گرفتن روابط علی و معلولی بین متغیرهای تاثیرگذار بر مساله اصلی پژوهش است.روش شناسی پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت موضوع توصیفی-تحلیل است که از مدل سازی سیستم پویا برای ساخت مدل استفاده شده است. نمودار جریان مدل پژوهش با استفاده از متغیرهای مورد تایید خبرگان و روابط علی معلولی در نرم افزار ونسیم طراحی شده است.یافته ها: دو حلقه مثبت رشد فروش نفت و گاز و رشد بهره برداری از ظرفیت میادین نفت و گاز و سه حلقه منفی محدودیت ظرفیت در میادین نفت و گاز، محدودیت در بهره برداری ظرفیت میادین نفت و گاز و حلقه سوم با محدودیت دسترسی پذیری به منابع نفتی ایجاد شد. همچنین در مدل سیستم پویا سه سناریو خوش بینانه، میانه رو و بدبینانه شبیه سازی شدند. در سناریو اول شبیه سازی بر اساس تغییرات پارامتر قیمت نفت در سال های آینده انجام گرفت. میزان رشد صادارات نفت و گاز در این  سناریو %۳۸ به دست آمد. در سناریوی دوم درآمد حاصل از صادرات به صورت خوش بینانه رشد هشت برابری نشان داد و در نهایت در بدبینانه ترین سناریو نمودارهای طراحی شده نشان داد که مقادیر متغیرهای حالت ثابت می ماند. در نهایت اعتبارسنجی با استفاده از تحلیل سناریوهای مختلف برای مدل سیستم پویا انجام گرفت.اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مقاله علاوه بر تحلیل پویایی عوامل موثر در متغیرهای صنعت نفت و گاز، تاثیرات زمانی این تغییرات نیز مورد توجه قرارگرفته است. در مطالعات قبلی سناریوهای آینده صنعت نفت و گاز، صرفا با متغیرهای توسعه اقتصادی انجام شده است، در حالی که در این پژوهش مقادیر سایر متغیرها نظیر ظرفیت تولید، مخازن موجود و ریسک بازارها در افق زمانی ۲۰۵۰ در مدل پویا برای سناریوها به عنوان متغیر اصلی در نظر گرفته شده است.

مدل پویای صنعت نفت و گاز, پیش بینی صادرات نفت و گاز, سناریوهای فروش نفت و گاز