بررسی تطبیقی کارکرد شطرنج در شعر شاعران دوره عباسی و شاعران فارسی مکتب عراقی و آذربایجانی

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 40

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CLRJ-6-2_006

تاریخ نمایه سازی: 17 دی 1403

چکیده مقاله:

بازی شطرنج از موتیف های پرکاربرد و مورد توجه شاعران بوده است. این بازی به طرق مختلف در ادبیات عربی و فارسی تجلی یافته؛ تا جایی که به خاطر کارکردهای گوناگونش، می توان از آن به عنوان یک موتیف و کهن الگوی مضمون آفرین در این دو ادبیات یاد کرد. این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به بررسی مقایسه ای کاربرد شطرنج در شعر شاعران تازی و پارسی می پردازد.برخی از نتایج بدست آمده نشان می دهد که نماد شطرنج دلالت های متفاوت؛ اما مشترکی در اشعار عربی و فارسی دارد. این کارکردها عبارتند از: بیان پیچیدگی ها و تحولات دنیوی، سرنوشت و تقدیر، سرگرمی و بی توجهی به مشکلات و مسائل دشوار جامعه، کارکرد حماسی یا کاربرد آن برای توصیف و تجسم صحنه ی جنگ وکارزار. همچنین برای نشان دادن برخورداری از هوش، ذکاوت و تدبیر در زندگی به کار می رود. کارکرد جامعه شناختی وروانکاوی نیز از دیگر اهداف به کارگیری این بازی می باشد. در مجموع می توان گفت شطرنج، قبل ازسقوط بغداد(۶۵۶ه) بیشتر نماد ذکاوت بوده و کارکرد حماسی داشته است، اما بعد از حمله ی ویرانگر مغول، در شعر شاعران مکتب عراقی و دوره ی انحطاط، جنبه های جامعه شناختی آن برجسته تر شده و بر متزلزل بودن جایگاه اجتماعی افراد دلالت می کند

کلیدواژه ها:

نویسندگان

علی قهرمانی

Azarbaijan Shahid Madani University

معصومه قهرمانپور

azarbaijan shahid madani university

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آملی، شمس الدین محمد(۱۳۷۹). نفایس الفنون فی عرایس العیون. ج ...
  • ابن خلف تبریزی، محمدحسین ( ۱۳۶۲ ). فرهنگ برهان قاطع. ...
  • ابن رومی، ابوالحسن علی بن عباس (۱۹۹۱). دیوان. شرح و ...
  • ابن طقطقی، محمد بن علی بن طباطبا (۱۳۸۹). تاریخ الفخری. ...
  • ابن نباته، جمال الدین (لاتا). الدیوان. بیروت: نشر داراحیاء التراث ...
  • ابن الهباریه، محمد بن محمد (۱۸۸۶). الصادح و الباغم. بیروت: ...
  • امین مقدسی، ابوالحسن (۱۳۸۶). ادبیات تطبیقی. تهران: موسسه انتشارات و ...
  • انوشه، حسن (۱۳۷۶). فرهنگ نامه ادبی فارسی. تهران: سازمان چاپ ...
  • البستانی، فواد افرام (۱۹۸۶). المجانی الحدیثه. بیروت: منشورات المکتبهالکاتولیکی. ...
  • بهار، محمدتقی (۱۳۷۱). بهار و ادب فارسی. ج۲. به کوشش ...
  • بیرونی، ابوریحان(۱۴۲۹ق). تحقیق ماللهند. بیروت: نشر عالم الکتب.. ...
  • تلمسانی، العفیف (لاتا). دیوان. نسخه خطیه بمکتبه الاسد. برقم /۴۱۶۸.. ...
  • حافظ، شمس الدین محمد (۱۳۸۵). دیوان حافظ. به تصحیح رشید ...
  • خاقانی، افضل الدین ابراهیم بن علی الشروانی (۱۳۶۸). دیوان. چ ...
  • دائرهالمعارف الاسلامیه (۱۹۳۳). نقل محمد ثابت الفندی و احمد الشنشاوی ...
  • ابراهیم خورشید و عبدالحمید یونس. المجلد ۱۳. ...
  • راوندی، نجم الدین ابوبکر (۱۳۶۴). راحه الصدور و آیه السرور. ...
  • سری الرفاء، السری بن احمد (۱۳۵۵). دیوان. مصر: مکتبه القدسی.. ...
  • سعدی، مصلح الدین (۱۳۵۹). بوستان سعدی. به کوشش غلامحسین یوسفی. ...
  • سلمان ساوجی (۱۳۸۲). دیوان. به تصحیح عباسعلی وفایی. تهران: انتشارات ...
  • سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (۱۳۸۰). دیوان. به تصحیح ...
  • صابری، حسین (۱۳۸۳). تاریخ فرق اسلامی. ج ۱. تهران: انتشارات ...
  • الصفدی، صلاح الدین(۱۹۷۵). الغیث المسجم فی شرح لامیه العجم. بیروت: ...
  • الضیف، شوقی (۱۴۳۱). تاریخ الادب العربی. ج ۳. الطبعه الثالثه. ...
  • طرابیشی، محمد فائز سنکری (۱۴۱۰ق). الشطرنج و النرد فی الادب ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (۱۳۸۷). الهی نامه. مقدمه و تصحیح ...
  • علیزاده، ناصر و رمضانی مهدی (۱۳۹۲). «اقتراح بیتی از دیوان ...
  • عمرالخیام، غیاث الدین ابو الفتوح عمر بن ابراهیم الخیام ( ...
  • فاریابی، ظهیرالدین (۱۳۸۱). دیوان. به کوشش اصغر دادبه. تهران: قطره.. ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۹۴). شاهنامه فردوسی. چ ۱. قم: دفتر انتشارات ...
  • قاسم نژاد، علی (۱۳۷۶). دانشنامه ادب پارسی. تهران: وزارت فرهنگ ...
  • قبادیانی بلخی، ناصرخسرو (۱۳۸۷). دیوان. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی ...
  • القیسی، زهیر احمد (۱۹۹۰). کتاب الشطرنج. بغداد: الناشر المکتبه الحدیثه ...
  • المتنبی، ابو الطیب (۱۹۷۸). الدیوان. بیروت: نشر دارالمعرفه.. ...
  • المسعودی، ابوالحسن علی بن الحسن بن علی(۱۹۶۵). مروج الذهب. ط ...
  • مطلبی (۱۳۹۳). «برخی مختصات مشترک فکری در شعر شاعران سبک ...
  • مقدم، صدیقه (۱۳۸۸). «مکتبهای ادبیات تطبیقی». فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی. ...
  • مولوی، جلال الدین محمد (۱۳۹۱). کلیات دیوان شمس، به قلم ...
  • نظامی، الیاس بن یوسف (۱۳۸۱). خمسه نظامی (شرفنامه). تصحیح و ...
  • نظری منتظم، هادی (۱۳۸۹). «ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینههای پژوهش». ...
  • نفیسی (ناظم الاطباء) علیاکبر (بیتا). فرهنگ نفیسی. ج ۳. تهران: ...
  • نقدی وند، عزیز (۱۳۸۲). شطرنج از دیدگاه تاریخ و ادبیات. ...
  • هدایت، صادق (۱۳۱۲). زند وهومن یسن. کارنامه اردشیر بابکان. چ ...
  • نمایش کامل مراجع