مقایسه عملکرد دانه و خصوصیات غذایی لاین های امیدبخش گندم نان با شاهد مهرگان در شرایط کشاورزان مناطق داراب و فسا استان فارس

سال انتشار: 1403
محل انتشار: فصلنامه بیوتکنولوژی و بیوشیمی غلات، دوره: 3، شماره: 2
کد COI اختصاصی: JR_CBB-3-2_003
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 88

نویسندگان

بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (AREEO)، داراب، ایران.

حسن زالی

ابراهیم ممنوعی

بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (AREEO)، داراب، ایران.

چکیده

مقدمه: آزمایشهای بهنژادی با بررسی نسلهای در حال تفرق بهعنوان منبع مهم ایجاد تنوع ژنتیکی شروع شده و با مقایسه ژنوتیپها در آزمایشهای مقایسه عملکرد مقدماتی، پیشرفته و سازگاری ادامه مییابد. لاینهای برتر برای بررسی بیشتر نیاز به بررسی تحت شرایط واقعی مزرعه دارند. لاینهای انتخابی بههمراه رقمهای رایج منطقه، در آزمایش بررسی مقایسه عملکرد، تحت عنوان آزمایشهای تحقیقی و ترویجی مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایشهای مقایسه عملکرد به منظور بررسی تفاوت لاینهای جدید با رقمها رایج از نظر عملکرد دانه، مقاومت به بیماری، زودرسی و مصرف کمتر آب در خارج از ایستگاههای تحقیقاتی منطقه انجام می گیرد. همچنین این آزمایش در مزارع کشاورزان، سبب آشنایی بیشتر کشاورزان، کارشناسان و مروجین با اطلاعات و خصوصیات لاینهای جدید میگردد.مواد و روش ها: این پژوهش بهمنظور مقایسه خصوصیات زراعی و کیفی سه لاین امیدبخش گندم نان S-۹۸-۷، S-۹۸-۱۱ و S-۹۸-۲۲با رقم مهرگان بهعنوان شاهد محلی در در شهرستانهای فسا و داراب که دارای آب و هوای گرم است در فصل زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. مقدار بذر مصرفی بر اساس ۴۰۰ عدد بذر در مترمربع (معادل ۱۸۰ کیلوگرم در هکتار) و مساحت ۲۰۰۰ مترمربع در نظر گرفته شد. دادههای روز تا سبز شدن، ظهور سنبله و رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، حساسیت به ریزش دانه، ارتفاع بوته، خوابیدگی بوته، عملکرد دانه، وزن هزاردانه و بیماریهای مهم گیاهی (زنگ زرد، زنگ ساقه، زنگ قهوهای، لکه برگی سپتوریایی، لکه نواری سپتوریایی) ثبت شدند. بهمنظور بررسی ارزش غذایی، خصوصیات کیفی نانوایی آنها (میزان پروتئین، حجم رسوب زلنی، شاخص سختی، درصد گلوتن مرطوب، اندیس گلوتن، رسوب SDS و وزن هکتولیتر) تجزیه گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که از نظر تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک در بین ژنوتیپهای مورد آزمایش تفاوت معنیداری مشاهده نشد. بر اساس نتایج داراب، فسا و میانگین هر دو آزمایش، لاین S-۹۸-۲۲ بیشترین عملکرد دانه (بهترتیب ۱۰۰۰۶ ، ۹۸۸۰ و ۹۹۴۳ کیلوگرم در هکتار) را بهخود اختصاص داد و در مقایسه با عملکرد شاهد (داراب (۹۹۴۷ کیلوگرم در هکتار)، فسا (۸۵۷۱ کیلوگرم در هکتار) و میانگین دو منطقه (۹۲۵۹ کیلوگرم در هکتار) بیشتر بود. بر اساس مشاهدات انجام شده، در هر دو منطقه، خوابیدگی، بیماری های لکه برگی سپتوریایی، لکه نواری باکتریایی، زنگ زرد، زنگ قهوه ای و زنگ ساقه مشاهده نگردید و فقط ۵ درصد زنگ زرد در رقم شاهد در آزمایش فسا و ۵ درصد خوابیدگی در رقم شاهد در آزمایش داراب گزارش شد. در نهایت شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG)، در هر دو منطقه، لاین S-۹۸-۲۲ را بهعنوان برترین لاین، بر اساس صفات مورد بررسی انتخاب کرد. همچنین با توجه به خصوصیات کیفی، لاین S-۹۸-۲۲ با داشتن بیشترین گلوتن مرطوب، شاخص گلوتن و محتوای پروتئین و حجم رسوب زلنی مناسب، بالاترین کیفیت نانوایی را داشت. البته سایر ژنوتیپها نیز در محدوده ژنوتیپهایی با کیفیت نانوایی مطلوب قرار داشتند.نتیجه گیری: با توجه به ویژگیهای زراعی مناسب از جمله عملکرد بالای دانه و تحمل به تنش خشکی آخر فصل و خصوصیات کیفی، میتوان لاین S-۹۸-۲۲ را بهعنوان یک رقم جدید گندم نان برای مناطق گرم و خشک معرفی گردد.

کلیدواژه ها

شرایط مزارع کشاورزان, عملکرد دانه, گندم نان, لاین های امیدبخش

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.