شخصیت زنان منظومه «کارستان حاتم»

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، دوره: 8، شماره: 36
  • کد COI اختصاصی: JR_CGLMO-8-36_007
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 111
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مژگان متوسل

phd student of persian literature

سید محمد دشتی

Assistant Professor Salman Farsi University of Kazerun

چکیده

منظومه «کارستان ­حاتم» که تک نسخه آن در گنجینه نسخ خطی دانشگاه لایپزیک نگهداری می شود، سروده شاعری گم­نام به اسم فرید ­بن ­غضفر است. این افسانه عامه، روایتی منظوم از یکی از قصه­های حاتم ­طایی است. ماجرای این منظومه، شرح شیدایی شاهزاده­ای­ شامی به نام منیر به حسن­بانو، ملکه زیبای خراسان است که با ازجان­گذشتگی­های حاتم به وصال یکدیگر می­رسند. اگرچه قهرمان این داستان ابرانسانی است شکست­ناپذیر، اما کنش­مندی او مرهون نقش­آفرینی چشمگیر زنان قصه است. در نوشتار پیش رو ضمن معرفی اجمالی نسخه ­خطی، این قصه از نظرگاه عملکرد شخصیت­های زن، رمزکاوی شده ­است. پس از زدودن پیرایه­های ظاهری قصه، می­توان به این نتیجه رسید که این داستان بر بنیادی از باورهای باستانی مبنی بر زن­سالاری استوار است. این مدعا با استناد به دلالت­های در پیوند با روزگار مادرسالاری، ازجمله شهر نسوان، توتمیسم، ازدواج­های برون­همسری، بن­مایه­های ایزدگیاهی و قربانی برای ملکه مادر تایید می­شود. نتیجه دیگر این پژوهش، نمودن ژرفای این قصه و گنجایش آن برای پذیرش خوانش­های همه­جانبه اسطوره­ای، جامعه­شناختی و روان­شناختی است.

کلیدواژه ها

Folk tale, Karistan Hatem, Farid Bin Ghazfar, female character, matriarchy., قصه های عامه, کارستان حاتم, فرید بن غضفر, شخصیت زن, زن سالاری

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.