محدعباس محسن - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
کمال صابریان - سازمان انرژی اتمی ایران، آزمایشگاههای تحقیقاتی جابرابن حیان
محمدعلی فروتن - سازمان انرژی اتمی ایران، آزمایشگاههای تحقیقاتی جابرابن حیان
عبقدالمطلب حاجتی

زیرکن از کانی‌های سیلیکاته، نسبتاً سنگین و منبع اصلی عنصر زیرکونیم می باشد. پراکندگی این عنصر تقریباً گسترده و با عیار میانگین 165 گرم درتن در پوسته زمین قرار دارد. کانی زیرکن یکی از کانیهای فرعی و متداول در انواع سنگهای آذرین علی الخصوص پلوتونیکهای غنی از سدیم (الکالن) است بطوریکه در پگماتیتهای گرانیتی و بویژه سینت های نفیلین دار تشکیل کریستالهای درشت و شکل یافته را می دهد. در سنگهای دگرگونی بصورت بلورهای کوچک که عموما دارای شکلهای هندسی منشوری و گاهی بصورت هرمی شکل است یافت می شود. هچنین زیرکن یکی از کانیهای متداول و فرعی بسیاری از سنگهای رسوبی که غالبا بیش از یک سیکل فرسایش را گذرانده و رسوب کرده اند می باشد. از آنجائی که زیرکن دارای منشا قدیمی و جزء کانیهای مقاوم مانند روتیل، ایلمنیت و تورمالین و غیره بشمار می رود در سیکلهای رسوبی جدیدتر نیز یافت می شود. در حال حاضر، ذخایر پلاسری عمده ترین و مهمترین منبع اصلی این کانی محسوب می گردد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، عیارهای بالای400 گرم در تن نیز از صرفه اقتصادی برخوردار است. در کار تحقیقاتی انجام شده در سازمان انرژی اتمی ایران، مناطق مختلفی جهت پی جوئیهای مقدماتی شناسائی شده است.

زیرکن، زیرکونیم، کانیهای سنگین، کانیهای سیلیکاته، ذخایر پلاسری، ایران