ماهیت سمحاق در فقه و قانون مجازات اسلامی با تکیه بر دانش پزشکی

سمحاق، چهارمین گونه از جراحات سر و صورت (شجاج) به شمار می­آید که دیه­ی آن برابر چهار شتر معادل چهارصدم دیه­ی کامل تعیین شده است. مقنن در بند (ت) ماده­ی (۷۰۹) ق.م.ا سمحاق را جراحتی تعریف کرده که به پوست نازک روی استخوان برسد. این تعریف کوتاه نه دارای روزآمدی لازم است و نه از دقت و استواری کافی برخوردار است. این در حالی است که سازمان پزشکی قانونی در بسیاری از سوانح و نزاع­ها با ارتکاب چنین جنایتی روبرو است و می­بایست ارتکاب آن را به مقام قضایی گزارش نماید. با توجه به رخداد فراوان این جراحت در بستر جامعه و میزان دیه­ی قابل توجه آن، تبیین ماهیت آن به گونه­ای روزآمد و دقیق ضروری به نظر می­آید. برای این منظور علاوه بر رجوع به منابع فقهی و روایی، می­بایست بستر تحقق این جراحت در علم پزشکی نیز مورد مداقه قرار گیرد. بر این اساس بررسی و دقت نظر در چند نکته برای درک ماهیت سمحاق لازم است. اولا: آیا آلت جارحه خاصی در تحقق سمحاق خصوصیت و موضوعیت دارد؟ ثانیا: مراد از پرده­ی روی استخوان چیست و امروزه در دانش پزشکی تحت چه عنوانی خوانده می­شود. ثالثا: برای این­که بتوان به تصوری جامع از این جراحت دست یافت، بررسی دقیق عناصر قوام­بخش ماهیت سمحاق از نگاه فقیهان ضروری می­نماید. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به تبیین داده­های کتابخانه­ای پرداخته است و حاصل سخن این­که سمحاق جراحتی است که تا پرده­ی نازک روی استخوان (پریوست[۱]) می­رسد ولی آن را پاره نمی­کند، ضمن این­که آلت جارحه­ی خاصی در تحقق آن دخالت ندارد. [۱] Periosteum

کلیدواژه ها:

سمحاق ، پرده ی استخوانی ، جراحت ، عضله ، شجاج